Alois Hudal

Alois Hudal

Alois Hudal, znany także jako Luigi Hudal (urodzony 31 maja 1885 w Grazu, zmarł 13 maja 1963 w Rzymie), był biskupem katolickim z Austrii. Wspierał nazistów i działał jako agent wywiadu III Rzeszy przynajmniej od 1938 roku, kiedy to pojawiły się pierwsze udokumentowane przelewy jego wynagrodzenia, księgowane przez niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Po zakończeniu II wojny światowej udzielał pomocy niemieckim zbrodniarzom wojennym, umożliwiając im ucieczki do Ameryki Południowej.

Życiorys

Urodził się 31 maja 1885 w Grazu jako syn szewca. W 1908 roku, po ukończeniu studiów teologicznych na Uniwersytecie w Grazu, został wyświęcony na kapłana. W trakcie I wojny światowej pełnił funkcję kapelana polowego, a swoje kazania z tego okresu opublikował w 1917 roku. W 1922 roku wydał książkę na temat serbskiego kościoła prawosławnego. W 1923 roku objął stanowisko rektora rzymskiego Collegio Teutonico di Santa Maria dell’Anima, instytucji skupiającej niemieckojęzyczną społeczność Rzymu, w tym Niemców i Austriaków. Uczestniczył w negocjacjach konkordatu pomiędzy Austrią a Stolicą Apostolską, a w 1933 roku został mianowany biskupem Aeli.

Postawa wobec nazizmu

W 1936 roku Hudal opublikował książkę zatytułowaną Podstawy narodowego socjalizmu (niem. Die Grundlagen des Nationalsozialismus), w której argumentował, że nazizm ma wartość jako doktryna, podkreślając, że większość nazistów broni chrześcijaństwa. W związku z tym, katolicy powinni współpracować z nurtem nazizmu, izolując niechrześcijańskich radykałów. Książka była dedykowana Adolfowi Hitlerowi, a dedykacja brzmiała: „Führerowi niemieckiego odrodzenia, Zygfrydowi niemieckiej nadziei i wielkości”. Choć potępiał rasizm, twierdził, że nie będzie protestował przeciwko prześladowaniom Żydów. Jego poglądy wywołały oburzenie papieża Piusa XI, który chciał umieścić książkę na indeksie ksiąg zakazanych, ale temu zapobiegł sekretarz stanu Eugenio Pacelli. Oficjalny organ prasowy Stolicy Apostolskiej, L’Osservatore Romano, opublikował artykuł potępiający jego dzieło, podkreślając, że papież nie podzielał tych poglądów. Mimo to, austriacka hierarchia Kościoła katolickiego przyznała dziełu Hudala imprimatur w lutym 1937 roku.

Książka Hudala nie spotkała się z pozytywnym odbiorem wśród nazistów. Alfred Rosenberg, główny ideolog NSDAP, odrzucił jego poglądy jako „podporządkowanie ideologii nazistowskiej kościołowi”. W Niemczech jedynie 2500 członków NSDAP otrzymało egzemplarze książki, której sprzedaż została zakazana, a po aneksji Austrii przez III Rzeszę zakazano jej także w tym kraju.

W 1937 roku Hudal opowiedział się za rasistowskimi ustawami norymberskimi, wyrażając ubolewanie nad tym, że „mury getta zostały w XIX wieku obalone przez liberalne państwo”. W 1942 roku wydał broszurę Religijna przyszłość Europy (niem. Europas Religiöse Zukunft), w której stwierdził, że zarówno liberalizm, jak i marksizm mają swoje źródła w „inspiracjach żydowskich”, a chrześcijaństwo powinno wykorzystać nazizm do walki z tymi ideami.

Po zakończeniu II wojny światowej, Hudal pomagał niemieckim zbrodniarzom wojennym w ucieczkach do Ameryki Południowej, korzystając z kanałów ewakuacyjnych znanych jako szczurzy szlak (ang. ratlines), co chroniło ich przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym. W swoich pamiętnikach pisał:

[…] po roku 1945 cała moja działalność dobroczynna była nastawiona na pomoc dla byłych członków partii narodowosocjalistycznej i faszystowskiej, zwłaszcza dla tak zwanych zbrodniarzy wojennych […] podlegających prześladowaniom, którzy według Hudala często byli całkowicie niewinni. […] dzięki fałszywym dokumentom wielu z nich uratowałem. Mogli się wymknąć prześladowcom i uciec do szczęśliwszych krajów.

Hudal załatwiał uciekinierom paszporty, wizy, kupował bilety na podróż i dostarczał pieniądze. 31 sierpnia 1948 roku wysłał list do prezydenta Argentyny, Juana Perona, z prośbą o 5 tysięcy wiz dla niemieckich i austriackich „żołnierzy”, twierdząc, że nie są to nazistowscy uciekinierzy, lecz „antykomunistyczni bojownicy”, którzy w czasie wojny „uratowali Europę przed sowiecką dominacją”.

Według historyków Roberta Grahama i Davida Alvareza, Hudal został w 1943 roku zwerbowany przez hitlerowski wywiad, który wykorzystywał go do pozyskiwania informacji oraz wpływania na stanowisko Watykanu wobec narodowego socjalizmu.

Niektórzy historycy uważają, że papież Pius XII był świadomy działalności Hudala polegającej na ratowaniu nazistów, a nawet otrzymywał fundusze z kurii na te działania.

W 1947 roku działalność Hudala została ujawniona przez katolicki dziennik Passauer Neue Presse. W wyniku nacisków ze strony innych biskupów, w 1952 roku Hudal został zmuszony do rezygnacji z pozycji rektora kościoła Santa Maria dell’Anima oraz wycofania się z aktywnego życia kościelnego. Osiadł w Grottaferrata w pobliżu Rzymu, gdzie zajął się pisaniem wspomnień, które zostały opublikowane pośmiertnie w 1976 roku. Do swojej śmierci w 1963 roku Hudal kontynuował działalność na rzecz zaprzestania prawnego ścigania niemieckich zbrodniarzy wojennych.

Niektórzy naziści i zbrodniarze wojenni, którym pomógł w ucieczce biskup Alois Hudal

• Josef Mengele (przeprowadzał eksperymenty pseudomedyczne w obozie Auschwitz)
• Adolf Eichmann (koordynował zagładę Żydów)
• Alois Brunner (kierował deportacją Żydów z Francji i Słowacji do obozów zagłady)
• Walter Rauff (konstruktor samochodowych komór gazowych)
• Franz Stangl (komendant dwóch obozów śmierci – Sobiboru i Treblinki)
• Gustav Wagner (zastępca komendanta Sobiboru)
• Ante Pavelić (przywódca Chorwacji)
• Klaus Barbie („kat Lyonu”, odpowiedzialny za morderstwa i deportację Żydów do obozów zagłady)
• Gerhard Bohne (współodpowiedzialny za zabójstwo 15 tysięcy osób niepełnosprawnych)
• Kurt Christmann (dowódca Sonderkommando 10A, mordującego Żydów w ZSRR)
• Erich Priebke (oficer SS, współodpowiedzialny za egzekucję 335 Włochów)
• Hans-Ulrich Rudel (jeden z najskuteczniejszych niemieckich pilotów bombowych i szturmowych)
• Eduard Roschmann (oficer SS, „rzeźnik z Rygi”)
• Josef Schwammberger (komendant SS)
• Herbert Kuhlmann (oficer SS, dowódca dywizji pancernej Hitlerjugend)
• Reinhard Kopps

Przypisy

Bibliografia

https://web.archive.org/web/20120430005052/http://www.ptwf.org/Downloads/Sanfilippopaperceana.pdf

Neal Bascomb: Wytropić Eichmanna. Pościg za największym zbrodniarzem w historii. Kraków: Znak, 2009. ISBN 978-83-240-1279-4.

Daniel J. Goldhagen, Niedokończony rozrachunek, Wydawnictwo Sic! 2005

Peter Godman: Hitler and the Vatican. Inside the secret archives that reveal the new story of the Nazis and the Church. New York: Free Press, 2004. ISBN 0-7432-4597-0. (ang.).

Alois C. Hudal, Römische Tagebücher. Lebensbeichte eines alten Bischofs, Leopold Stocker 1976

Guenter Lewy The Catholic Church and Nazi Germany, McGraw-Hill 1964

Michael Phayer: The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 2000. (ang.).

Mark Aarons, John Loftus, Unholy Trinity: The Vatican, The Nazis, and the Swiss Bankers, St Martins Press 1991

Donald M. McKale Naziści, Wydawnictwo Muza 2013

Linki zewnętrzne

Strona tytułowa Die Grundlagen des Nationalsozialismus, ze zdjęciem biskupa Hudala. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-09)].