Aloiampelos Klopper & Gideon F.Sm.
Rodzaj rośliny Aloiampelos, zaliczany do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmuje siedem gatunków, które rosną w Południowej Afryce. Gatunek Aloiampelos ciliaris, uprawiany jako roślina dekoracyjna, został wprowadzony do takich miejsc jak Francja, Algieria, Maroko, Wyspy Kanaryjskie, archipelag Juan Fernández oraz wyspa Norfolk.
Nazwa naukowa tego rodzaju powstała z połączenia terminu oznaczającego aloes (Aloe) oraz greckiego słowa άμπελος (ampelos), co tłumaczy się jako pnącze. W języku angielskim te rośliny określane są mianem rambling, scrambling lub climbing aloes (wędrujący lub wspinający się aloes).
Morfologia
Pokrój
Wieloletnie, krzewiaste lub pnące sukulenty, mogące być zielne lub półdrzewiaste.
Liście
Ulistnienie jest skrętoległe, a liście są oddzielone wyraźnymi międzywęźlami. Nasady liści przekształcają się w pochwę liściową. Blaszki liściowe mają kształt równowąsko-lancetowaty, są cienkie i płaskie, zwężające się ku wierzchołkowi, a ich brzegi są ząbkowane lub drobno ząbkowane.
Kwiaty
Kwiaty zebrane w prostą (rzadziej rozgałęzioną) boczną wiechę, tworzącą luźne, półgęste lub gęsto główkowate grona. Kwiaty mają cylindryczny kształt, lekko trójkątny na przekroju, czasami są zgrubiałe lub zwężone w środkowej części. Listki okwiatu są złączone, w kolorach żółtym, pomarańczowym, czerwonym lub zielonkawym. Pręciki i słupek są proste, czasami wyrastają ponad okwiat, a nitki pręcików są nagie.
Owoce
Owoce mają postać torebek.
Biologia
Zapylenie
Kwiaty tych roślin są zapylane przez nektarniki.
Cechy fitochemiczne
Korzenie zazwyczaj zawierają chryzofanol oraz asfodelinę, a rzadziej aloechryzon. Wydzielanie z liści jest minimalne lub nie występuje, a zawiera flawonoidy, w tym flawony, takie jak izowiteksyna.
Genetyka
Liczba chromosomów wynosi 2n = 14 (może być także 4n = 28 i 6n = 42).
Systematyka
Rodzaj ten należy do podrodziny Asphodeloideae w rodzinie złotogłowowatych (Asphodelaceae). Przed wyodrębnieniem do osobnego rodzaju, rośliny te były klasyfikowane w rodzaju aloes (Aloe) Ser. Macrifoliae (Sect. Prolongatae).
Wykaz gatunków
- Aloiampelos ciliaris (Haw.) Klopper & Gideon F.Sm.
- Aloiampelos commixta (A.Berger) Klopper & Gideon F.Sm.
- Aloiampelos decumbens (Reynolds) Klopper & Gideon F.Sm.
- Aloiampelos gracilis (Haw.) Klopper & Gideon F.Sm.
- Aloiampelos juddii (van Jaarsv.) Klopper & Gideon F.Sm.
- Aloiampelos striatula (Haw.) Klopper & Gideon F.Sm.
- Aloiampelos tenuior (Haw.) Klopper & Gideon F.Sm.
Zastosowanie
Aloiampelos ciliaris oraz A. tenuior są powszechnie uprawiane jako rośliny ozdobne. Aloiampelos striatula jest często sadzona jako żywopłot lub ogrodzenie graniczne dla posiadłości oraz wybiegów dla zwierząt, szczególnie w Lesotho.
