Aloes drzewiasty (Aloe arborescens Mill.)
Aloes drzewiasty to gatunek rośliny zaliczanej do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), w podrodzinie Aloideae, która wcześniej była klasyfikowana jako odrębna rodzina aloesowatych. Jego naturalne siedliska to piaszczyste i kamieniste tereny z ubogą ilością wody, znajdujące się w południowej Afryce oraz na Półwyspie Arabskim. W Polsce, gdzie panuje klimat umiarkowany, aloes uprawia się w szklarniach lub jako roślinę doniczkową; dobrze sprawdza się także w uprawach hydroponicznych. Na całym świecie roślina ta jest hodowana w gorących klimatach, zwłaszcza na plantacjach w Japonii, Chinach, obu Amerykach oraz w Polsce.
Morfologia
Aloes drzewiasty przyjmuje krzewiasty pokrój – jego rozgałęzione, drewniejące pędy mogą osiągać wysokość do 5 m i kończą się rozetami szarozielonych liści. Rośliny uprawiane w umiarkowanym klimacie, takie jak w Polsce, osiągają do 1 m wysokości. Liście mają szarozielony kolor, a na brzegach wyposażone są w jasne ząbki i składają się w ponad 98% z wody. Kwitnienie odbywa się w chłodniejszych miesiącach (na półkuli południowej od maja do lipca), tworząc okazałe kwiatostany z ciemnopomarańczowymi kwiatami, rzadziej występującymi w kolorze żółtym, czerwonym lub dwubarwnym. Aloes drzewiasty jest rośliną zawsze zieloną.
Właściwości chemiczne
Roślina ta zawiera wiele aktywnych substancji, takich jak: witaminy z grupy B i C, kwas foliowy, minerały (K, Mn, Mg, Fe, Ca), sterole, kwas salicylowy, ligniny, antrachinony oraz enzymy, w tym karboksypeptydazę, amylazę i cyklooksygenazę.
Zastosowanie
Aloes drzewiasty znajduje zastosowanie jako surowiec w farmacji. Już w starożytnym Egipcie oraz wśród Sumerów był używany jako środek leczniczy. Surowiec pozyskiwany z aloesu stosowany jest w postaci stałych lub płynnych leków doustnych, preparatów do użytku zewnętrznego, roztworów iniekcyjnych oraz do produkcji domowych wyciągów. W drugiej połowie XX wieku rosyjski chirurg i oftalmolog, profesor Władimir Fiłatow, odkrył, że wodne wyciągi z liści aloesu drzewiastego mają pozytywny wpływ na zdrowie osób cierpiących na choroby oczu oraz wspomagają przyjęcie przeszczepionej rogówki. Obecnie wiadomo, że główną odpowiedzialność za korzystne działanie aloesu ponosi glukoproteid o nazwie aloektyna B. Aloes wykazuje właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze oraz przeciwbólowe, przyspiesza regenerację skóry i błon śluzowych oraz działa immunostymulująco.
Aloes drzewiasty jest jedynym gatunkiem, który umożliwia pozyskanie soku i miazgi z świeżych liści, które mają różne właściwości farmakologiczne niż alona. Z jego świeżych liści uzyskuje się sok wykorzystywany do produkcji preparatów wzmacniających odporność oraz miazgę, która stosowana jest w przypadkach oparzeń popromiennych.
Surowiec pozyskiwany w warunkach domowych powinien pochodzić z co najmniej trzyletniej rośliny i być przechowywany w lodówce przez około 10-15 dni.
Przetwory
Na bazie aloesu drzewiastego produkowane są różnorodne przetwory, głównie o właściwościach leczniczych. Można z niego otrzymać m.in.:
- Wino aloesowe – stosowane przy owrzodzeniach żołądka, dwunastnicy oraz jelita grubego.
- Napar aloesowy – używany do płukania jamy ustnej i gardła, okładów na wrzody i rany, a także do przemywania przewodów nosowych.
- Miód aloesowy – podawany głównie dzieciom, młodzieży oraz osobom starszym; pobudza apetyt, działa przeciwwymiotnie i wzmacnia organizm.
- Biostymina – dostępna w formie ampułek, stosowana w leczeniu astmy oskrzelowej.
- Wyciąg glicerynowy z aloesu – wykorzystywany jako kosmetyk oraz płyn po goleniu.
- Alax – środek w drażetkach o działaniu przeczyszczającym.
- Nalewka alonowa – używana w celu pobudzenia produkcji soku żołądkowego.
