Alodia Kawecka-Gryczowa

Alodia Kawecka-Gryczowa

Alodia Kawecka-Gryczowa (11 sierpnia 1903, Warszawa – 16 czerwca 1990, Warszawa) była polską bibliotekarką, historykiem kultury, bibliologiem oraz bibliografem. Pełniła funkcję profesora i kierownika Pracowni Bibliografii Staropolskiej w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Przez wiele lat pracowała w Bibliotece Narodowej oraz uzyskała tytuł doctor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego.

Życiorys

Ukończyła ośmioklasowe gimnazjum filologiczne Zofii Sierpińskiej w Warszawie i po zdaniu matury w 1921 roku rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Z powodu trudności finansowych łączyła naukę z pracą w biurze handlowym oraz uczęszczała na kursy handlowe, by zapewnić sobie alternatywną drogę zawodową. W 1925 roku przeniosła się do Krakowa, gdzie kontynuowała studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończyła w 1928 roku. Uczestniczyła w seminarium z historii kultury pod kierunkiem Stanisława Kota, co zaowocowało jej zainteresowaniem piśmiennictwem staropolskim, zwłaszcza z okresu Odrodzenia. W 1926 roku opublikowała fragment rozprawy doktorskiej w roczniku „Reformacja w Polsce”.

Na Uniwersytecie Jagiellońskim ukończyła również roczne studium pedagogiczne, a w 1928 roku rozpoczęła pracę w Bibliotece Kórnickiej, gdzie zajmowała się pracami katalogowymi i badaniami historycznymi. Opublikowała rozprawę o Pamiętnikach Jana Kilińskiego, pierwszym wydawnictwie Biblioteki Kórnickiej. Równocześnie pełniła funkcję kancelaryjną w bibliotece.

1 października 1930 roku rozpoczęła pracę w nowo utworzonej Bibliotece Narodowej w Warszawie. Po zorganizowaniu Działu Starych Druków w styczniu 1931 roku, dołączyła do zespołu kierowanego przez Kazimierza Piekarskiego. Po ślubie z Józefem Gryczem w 1935 roku, przyjęła nazwisko Kawecka-Gryczowa i stała się bliską współpracowniczką Piekarskiego. Wraz z nim przygotowała m.in. Katalog Biblioteki Horynieckiej XX. Ponińskich oraz spis inkunabułów w „Biuletynie Przybytków Biblioteki Narodowej”. Wspólnie pracowali również nad centralnym katalogiem inkunabułów i starych druków, publikując wiele artykułów na ten temat.

W 1932 roku obroniła doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim, którego tematem były polskie kancjonały protestanckie XVI wieku. Pomimo że rozprawa nie została wydana, Alodia Kawecka-Gryczowa publikowała inne prace, takie jak „Pieśnioksiąg Mrongowiusza” oraz rozprawę o Jakubie Sylviuszu. Opracowała również krótki zarys historii Biblioteki Narodowej, który ukazał się w wersji dwujęzycznej. Na IV Zjeździe Bibliotekarzy Polskich w 1936 roku wygłosiła referat na temat bibliotekarstwa publicznego.

Po zajęciu Warszawy przez niemieckiego okupanta, została zwolniona z Biblioteki Narodowej, która została przekształcona w Staatsbibliothek Warschau. Pracowała jako wolontariuszka do lutego 1940 roku, a następnie brała udział w akcjach ratowania zbiorów. W 1944 roku wznowiła pracę w bibliotece, która była kierowana przez jej męża, Józefa Grycza. W sierpniu 1944 roku, podczas powstania warszawskiego, Kawecka-Gryczowa i jej mąż chronili zbiory biblioteki.

W styczniu 1945 roku przystąpiła do działań mających na celu ochronę zbiorów, a także poszukiwanie rozproszonych zbiorów. Po formalnej zmianie pracodawcy, od maja 1945 roku pracowała w Ministerstwie Oświaty, gdzie zorganizowała Oddział Dawnej Książki. Po kilku latach Oddział przekształcono w Ośrodek Opieki nad Dawną Książką, który włączono do Biblioteki Narodowej. Kawecka-Gryczowa kontynuowała prace nad katalogiem inkunabułów oraz tworzeniem Zakładu Starych Druków.

Od 1948 roku łączyła pracę w Ministerstwie Oświaty z pracą w Instytucie Badań Literackich, gdzie kierowała Pracownią Bibliografii Staropolskiej. Pracowała też w wielu instytucjach, prowadząc kursy i seminaria. Była członkiem rad naukowych oraz brała udział w różnych organizacjach, takich jak Towarzystwo Przyjaciół Książki.

W latach powojennych kontynuowała pracę naukową, uzyskując tytuł profesora nadzwyczajnego w 1954 roku. Opublikowała wiele prac, w tym „Zarys dziejów piśmiennictwa polskiego w Prusach Wschodnich” oraz redagowała serię „Książka w dawnej kulturze polskiej”. Była współautorką wielu wydawnictw naukowych i brała udział w opracowywaniu katalogów.

Kawecka-Gryczowa uczestniczyła w wystawach oraz przygotowywała referaty na międzynarodowych konferencjach. Po przejściu na emeryturę w 1974 roku, nie zrezygnowała z pracy naukowej, publikując wiele nowych prac. W 1990 roku otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, lecz nie mogła wziąć w nim udziału z powodu złego stanu zdrowia. Zmarła 16 czerwca 1990 roku w Warszawie i została pochowana na cmentarzu Stare Powązki, w grobie wspólnym z mężem Józefem. W testamencie przekazała Bibliotece Narodowej swój cenny księgozbiór.

Odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1984)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1965)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1965)
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1989)
• Złota Odznaka Zakładu im. Ossolińskich (1972)
• Honorowa Odznaka Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (1972)
• Odznaka Towarzystwa Przyjaciół Książki (1986)

Przypisy

Bibliografia

• Paulina Buchwald-Pelcowa, Bibliotekarka i uczona — Alodia Kawecka-Gryczowa, [w:] W kręgu nauki i bibliotek, 3 tom serii Bibliotekarze polscy we wspomnieniach współczesnych, Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich Warszawa 1993.
• Hanna Tadeusiewicz, Alodia Kawecka-Gryczowa, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Suplement II (pod redakcją Hanny Tadeusiewicz z udziałem Bogumiła Karkowskiego), Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 2000.
• Słownik historyków polskich (pod redakcją Marii Prosińskiej-Jackl), Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1994.