Allopurynol
Allopurynol, znany również jako allopurinol (łac. allopurinolum), to organiczny związek chemiczny, który jest izomerem hipoksantyny. Działa jako lek, pełniąc rolę inhibitora oksydazy ksantynowej, co prowadzi do redukcji wytwarzania ksantyn oraz kwasu moczowego.
Mechanizm działania
Mechanizm działania allopurynolu opiera się na blokowaniu aktywności oksydazy ksantynowej. Enzym ten jest odpowiedzialny za utlenianie hipoksantyny do ksantyny, a następnie ksantyny do kwasu moczowego w szlaku katabolizmu puryn. Dzięki działaniu allopurynolu, produkcja kwasu moczowego jest hamowana, co w rezultacie prowadzi do obniżenia jego stężenia w krwi oraz moczu.
Rezultatem działania allopurynolu jest zmniejszenie ryzyka formowania się złogów w nerkach, a także zapobieganie powstawaniu kamieni szczawianowo-wapniowych w drogach moczowych.
Własności farmakokinetyczne
Allopurynol charakteryzuje się dobrą wchłanialnością z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi w ciągu 1 godziny. Jego biologiczny okres półtrwania w osoczu wynosi 2–3 godziny, natomiast dla jego głównego metabolitu – oksypurynolu – średnio 18 godzin.
Inne metabolity allopurynolu to: rybozyd allopurynolu oraz 7-rybozyd oksypurynolu.
Wskazania
Allopurynol jest wykorzystywany w:
- leczeniu pierwotnej i wtórnej dny moczanowej
- leczeniu wtórnej hiperurykemii spowodowanej chemio- i radioterapią niektórych nowotworów (zespół ostrego rozpadu guza)
- terapii w zespole Lescha-Nyhana
- redukcji ryzyka formowania się złogów moczanowych w drogach moczowych.
Przeciwwskazania
Allopurynol jest przeciwwskazany w czasie ciąży oraz u dzieci (z wyjątkiem zespołu Lescha-Nyhana i hiperurykemii wtórnej w terapii nowotworowej). Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na ten lek oraz obecność ciężkich zmian skórnych w przeszłości.
Działania niepożądane
Podczas stosowania allopurynolu mogą wystąpić skutki uboczne, które zazwyczaj są łagodne. Najczęściej pojawiają się zmiany skórne (z częstością około 2%), a także dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (brak apetytu, nudności, biegunka), bóle głowy oraz hipertermia polekowa.
Bardzo rzadko mogą wystąpić poważniejsze reakcje alergiczne, w tym: zespół Stevensa-Johnsona, toksyczna nekroliza naskórka oraz zespół nadwrażliwości na allopurynol, za który odpowiedzialny jest metabolit allopurynolu – oksypurynol. Objawy tego zespołu obejmują: rumieniowe złuszczające wykwity skórne, gorączkę, oznaki zapalenia wątroby, eozynofilię oraz śródmiąższowe zapalenie nerek.
Ryzyko wystąpienia zespołu nadwrażliwości na allopurynol wzrasta u pacjentów leczeniu tiazydowymi lekami moczopędnymi.
Leczenie
Allopurynol stosuje się doustnie, zazwyczaj w pojedynczej dawce. W przypadku przekroczenia dobowej dawki 300 mg lub wystąpienia zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego, lek można podawać w kilku dawkach. Na początku leczenia (przez pierwsze 5–7 dni) zaleca się 100 mg na dobę, a następnie, jeśli to konieczne, dawki można zwiększać. W ciężkich przypadkach dawki dobowe mogą sięgać 900 mg.
W pierwszym tygodniu terapii allopurynol powinien być podawany wraz z kolchicyną lub niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym, aby zapobiec wystąpieniu ostrych napadów dny. Jeśli ostry napad dny wystąpi w trakcie terapii allopurynolem, nie należy go przerywać, lecz zastosować lek przeciwzapalny.
W Polsce dostępne są preparaty allopurynolu pod następującymi nazwami handlowymi: Allupol, Milurit, Zyloric, Argadopin.
Przypisy
Bibliografia
Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy pod redakcją Wojciecha Kostowskiego i Zbigniewa S. Hermana. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 263. ISBN 978-83-200-3725-8. (tom I)
Jan Kazimierz Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Robert Adamowicz: Leki współczesnej terapii. Warszawa: Split Trading, 2005, s. 221. ISBN 83-85632-82-4.
Allopurynol, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2012-06-04].
Allupol – charakterystyka produktu leczniczego. [dostęp 2012-06-04].
