Allacma fusca
Allacma fusca to gatunek skoczogonka, który należy do rzędu zrosłopierścieniowych oraz rodziny podskoczkowatych. Osiąga długość od 3 do 4 mm i występuje w Holarktyce.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek ten został opisany w 1746 roku przez Karola Linneusza pod nazwą Podura globosa. W 1758 roku Linneusz nadał mu nazwę naukową Podura fusca. W 1906 roku Carl J.B. Börner umieścił go w nowym rodzaju Allacma, jako gatunek typowy. Obecnie klasyfikowany jest w podrodzaju nominatywnym (Allacma s.str.), razem z siedmioma innymi gatunkami, w tym jednym jeszcze nieopisanym.
Wygląd
Skoczogonek ten charakteryzuje się dużym (największym w północnej Europie przedstawicielem całego podrzędu) i przysadzistym ciałem, które ma połyskującą powierzchnię i osiąga długość od 3 do 4 mm. Jego ciało pokryte jest długimi, chropowatymi szczecinkami o łuskowatej strukturze. Ubarwienie jest ciemnobrunatne lub ciemnobrązowe, z jaśniejszą głową, chociaż występują również osobniki o niebieskawofioletowej barwie, z brązowymi odcieniami w bocznych i tylnych częściach odwłoka. Czasami na ciele pojawiają się cętki przypominające te u lamparta.
Czułki mają trzeci człon, w dolnej połowie z dłuższymi i szerszymi szczecinkami niż reszta czułka. Czwarty człon jest podzielony wtórnie na 16 pierścieni rzekomych. Narząd pozaczułkowy ma niewielkie rozmiary. Pomiędzy czułkami a polami ocznymi widoczne są kikutowate szczecinki zaczułkowe. Szczeciny na górnej części głowy są kolcowate i grube. Warga górna zawiera trzy serie szczecinek: pierwsza składa się z 5 lub 6, druga z 5, a trzecia z 4 szczecinek. Występuje jedna para szczecinek zawargowych. Głaszczki wargowe mają siedem szczecinek proksymalnych. Szczeka składa się z płata zewnętrznego z trzema włoskami podpłatowymi, dużej pierwszej lamelli z palisadą grabiastych wyrostków na szczycie oraz haczykowatego piłkowania szerokiego pólka nasadowego. Lamella druga i piąta są delikatnie ząbkowane, trzecia lamella ma subtelne piłkowanie, czwarta jest zaopatrzona w grube ząbki na krawędzi, a szósta jest silnie ząbkowana na większej powierzchni.
Odnóża mają ostro zakończone szczecinki wierzchołkowe na stopogoleniach. Krętarz tylnej pary ma spłaszczony kolec, a pazurek charakteryzuje się widoczną tuniką, piłkowanym górnym brzegiem części nasadowej oraz ząbkiem na stronie wewnętrznej. Z unguiculusa wyrasta długa nić, sięgająca do wierzchołka pazurka.
Odwłok jest przyrośnięty do tułowia. Na spodzie pierwszego segmentu znajduje się cewka brzuszna z czterema szczecinkami dystalnymi, ułożonymi w dwóch rzędach po dwie. Na spodzie trzeciego segmentu odwłoka znajduje się hamowidło z czterema szczecinkami. Grzbietowa część czwartego segmentu ma parę okrągłych otworów gruczołowych. Na spodzie czwartego segmentu leżą widełki skokowe z charakterystyczną chetotaksją ramion, w tym m.in. 9 szczecin na stronie brzusznej oraz dwie lub trzy długie szczecinki z pogrubionymi wierzchołkami na stronie grzbietowej. Wyrostki szczytowe widełek są rynienkowate z gładką krawędzią zewnętrzną oraz tępo ząbkowaną krawędzią wewnętrzną. Długość wyrostków kuprowych wynosi ¾ długości wyrostków szczytowych widełek. Nasadowa część tych wyrostków ma okrągły przekrój, podczas gdy wierzchołkowa jest cienka i ma poszarpane brzegi.
Ekologia i występowanie
Allacma fusca jest szeroko rozpowszechniona, holarktyczna. W palearktycznej części swojego zasięgu występuje w Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemczech, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwie, Litwie, Szwajcarii, Austrii, Włoszech, Polsce, Białorusi, Czechach, Słowacji, na Węgrzech, Ukrainie, w Chorwacji, Grecji oraz w Afryce Północnej. W Europie jest to jeden z dwóch (obok A. gallica), a w Polsce jedyny przedstawiciel rodzaju pchlinka (Allacma).
Preferuje wilgotne siedliska leśne, zwłaszcza te blisko gruntu. Można go znaleźć na pniach drzew, w gnijących resztkach drewna, na grzybach, kamieniach, w ściółce oraz na powierzchni gleby. Żeruje na glonach.
Jako niewielki gatunek żyjący na powierzchni gleby jest czasami narażony na podwyższone stężenia CO2, chociaż w mniejszym stopniu niż skoczogonki bytujące w głębszych warstwach gleby. Badania wykazały, że A. fusca potrafi przetrwać stężenie CO2 wynoszące 10% przez kilka godzin, podczas gdy głębiej żyjący Folsomia candida toleruje to przez ponad 6 tygodni.
