Alkierz

Alkierz (z francuskiego st.franc. arquière „miejsce dla łuczników” – wystające z muru, z łac. arcuarium, „wykusz dla łuczników”, niem. Erker) to narożna część budynku, zazwyczaj o kształcie kwadratu lub prostokąta, która wyraźnie wystaje z głównej bryły budynku. Posiada odrębny dach i czasami jest wyższa od korpusu głównego, w takim przypadku nazywana jest wieżą alkierzową.

Termin alkierz odnosi się również do izby znajdującej się w takim narożniku. W kontekście budownictwa wiejskiego, alkierzem określano małą izbę przylegającą do większej izby.

Opis

Alkierz powstał w wyniku przekształcenia narożnych baszt średniowiecznych zamków warownych na baszty alkierzowe w XV wieku. Po utracie funkcji obronnych, te struktury przekształciły się w alkierze. Alkierze stały się typowym i charakterystycznym elementem polskich dworów z XVI–XIX wieku oraz pałaców z XVII wieku.

Termin ten odnosi się także do:

izb mieszkalnych w dworach i pałacach, które często znajdowały się w narożach budynku, pełniąc funkcję sypialni, garderoby lub gabinetu;
izb mieszkalnych w karczmach;
w budownictwie wiejskim, reprezentacyjnej izby, sypialni. W niektórych regionach pomieszczenie w chatkach wiejskich służyło do przechowywania ziarna (szafarnia).