Alizaryna, czerwień alizarynowa
Alizaryna, znana również jako czerwień alizarynowa, jest organicznym związkiem chemicznym zaliczanym do grupy chinonów, będąc pochodną antrachinonu. To czerwony barwnik, który był wykorzystywany już w starożytności jako tzw. kraplak, pozyskiwany z korzeni marzany barwierskiej.
Otrzymywanie
W przeszłości alizaryna była uzyskiwana z korzeni marzany barwierskiej, gdzie występuje jako glikozyd znany jako kwas ruberytrynowy. Obecnie jest produkowana syntetycznie, poprzez stapianie zasady sodowej z kwasem antrachinono-2-sulfonowym.
Po raz pierwszy alizaryna została wyizolowana w czystej postaci z materiału roślinnego i opisana przez Pierre’a Jeana Robiqueta oraz Jean-Jacques’a Colina w 1826 roku.
Alizaryna stała się pierwszym naturalnym barwnikiem, który został wytworzony syntetycznie w 1869 roku.
Zastosowanie
Barwienie materiałów biologicznych przy użyciu alizaryny umożliwia detekcję złogów wapnia. Dodatkowo, może być wykorzystywana jako wskaźnik pH, zmieniając kolor w zakresie pH 5,6–7,2 z żółtego na czerwony oraz w pH 11,0–12,4 z czerwonego na fioletowy. W roli kraplaku znajduje zastosowanie w malarstwie artystycznym.
Sól sodowa sulfonowanej pochodnej alizaryny znana jest jako czerwień alizarynowa S lub alizaryna S.
Jest używana jako wskaźnik pH, zmieniając kolor w pH 4,6–6,0 z żółtego na czerwony, a także w chemii analitycznej do wykrywania kationów glinu, skandu, itru i cyrkonu.
