Alireza Firuzdża, znany również jako Alireza Firouzja (pers. علیرضا فیروزجا, wym. [æliːɾezɑː fiːɾuːzˈdʒɑː]; urodziny 18 czerwca 2003 w Babolu) – to irański arcymistrz szachowy, który zdobył tytuł wicemistrza świata w szachach szybkich w 2019 roku. W wieku 12 lat zdobył mistrzostwo Iranu, a tytuł arcymistrza uzyskał w wieku 14 lat. W wieku 16 lat osiągnął 2700 punktów Elo w rankingu FIDE, a w wieku 18 lat przekroczył 2800 punktów Elo. Od lipca 2021 roku reprezentuje Francję.
Od listopada 2019 roku Firuzdża był pierwszym irańskim szachistą na świecie z rankingiem FIDE wynoszącym 2749. W grudniu ogłosił, że przestaje grać pod flagą Iranu, co było spowodowane wycofaniem irańskich zawodników z mistrzostw świata w szachach szybkich i błyskawicznych 2019. Obecnie mieszka we Francji, gdzie na początku 2020 roku ogłosił zamiar reprezentowania tego kraju. W listopadzie 2021 roku stał się najmłodszym szachistą w historii, który osiągnął ranking FIDE 2800.
== Kariera szachowa ==
Alireza zdobył pierwsze miejsce w Mistrzostwach Młodzieży Azji w szachach klasycznych do lat 12, uzyskując wynik 7.5/8. Dwukrotnie triumfował w mistrzostwach Iranu – w 2016 roku (osiągając wynik 8/11) oraz w 2019 roku (z wynikiem 9/11). W 2016 roku Międzynarodowa Federacja Szachowa przyznała mu tytuł mistrza międzynarodowego, a w 2018 roku tytuł arcymistrza.
=== 2019 ===
W lutym 2019 roku po raz drugi wygrał mistrzostwa Iranu, nie przegrywając żadnej z 11 partii (+7-0=4), jego ranking uzyskany (ang. rating performance) wyniósł 2729. Miesiąc później uczestniczył w Drużynowych Mistrzostwach Świata w szachach, gdzie zdobył 7 z 9 punktów, a jego drużyna zajęła szóste miejsce na dziesięć możliwych.
=== 2020 ===
Na początku 2020 roku Alireza jako pierwszy Irańczyk wziął udział w turnieju Tata Steel Masters; rok wcześniej Parham Maghsoodloo uczestniczył w innej części tego turnieju, Tata Steel Challengers 2019. Zajął dziewiąte miejsce, zdobywając 6.5/13 punktów (+4-4=5), a jego TPR wyniósł 2742.
15 kwietnia Firuzdża wygrał turniej Banter Blitz Cup, rozgrywany na platformie chess24, pokonując Magnusa Carlsena w finale wynikiem 8.5-7.5.
W październiku uczestniczył w zamkniętym, elitarnym turnieju Norway Chess, gdzie zajął drugie miejsce (+4-1=5), wyprzedzając Lewona Aroniana oraz Fabiano Caruanę.
=== 2021 ===
W Pucharze Świata w szachach 2021 został pokonany w drugiej rundzie po dogrywce przez uzbeckiego arcymistrza Javohira Sindarova wynikiem 2.5-3.5.
We wrześniu 2021 roku ponownie zajął drugie miejsce w turnieju Norway Chess.
W listopadzie 2021 roku wygrał turniej FIDE Grand Swiss 2021 z wynikiem 8/11, co zapewniło mu miejsce w turnieju pretendentów, który miał się odbyć w 2022 roku.
Podczas Drużynowych Mistrzostw Europy w szachach 2021, razem z drużyną Francji zdobył srebrny medal, osiągając wynik indywidualny 8/9 (+7-0=2) oraz TPR wynoszący 3015. Dzięki temu wynikowi, w wieku 18 lat, 5 miesięcy i 3 dni, stał się najmłodszym szachistą w historii, który przekroczył ranking FIDE 2800, bijąc rekord Magnusa Carlsena z 2009 roku.
W grudniu 2021 roku, z wynikiem 15/21, zdobył brązowy medal na mistrzostwach świata w szachach błyskawicznych.
== Przypisy ==
