Alioth
Alioth (Epsilon Ursae Majoris, ε UMa) to najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy i część asteryzmu Wielkiego Wozu. Znajduje się w odległości 83 lat świetlnych od Słońca.
Nazwa
Tradycyjna nazwa tej gwiazdy, Alioth, wywodzi się z zniekształconego arabskiego terminu الجون al ǧaūn, który oznacza „czarny koń” lub „byk”. Podobne pochodzenie posiada nazwa gwiazdy Alkor. W obecnej formie, nazwa Alioth została użyta w średniowiecznych tablicach alfonsyńskich. Przy tym imieniu przypisywano również inne źródłosłowy, w tym arabskie الية alyat, co tłumaczy się jako „tłusty ogon [wschodniej owcy]”. Chińczycy znali tę gwiazdę jako 玉衡; pinyin Yùhéng, co dosłownie oznacza „jadeitowa tuba do patrzenia” (przodek lunety). W tradycji hinduskiej nosiła nazwę Angiras, będąc imieniem jednego z siedmiu wielkich mędrców. W 2016 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Alioth dla tej gwiazdy.
Charakterystyka
Alioth to biała gwiazda klasy A, o temperaturze wynoszącej 9400 K i jasności 108 razy przekraczającej jasność Słońca. Jej masa jest około trzy razy większa niż masa Słońca, a promień czterokrotnie większy od promienia Słońca. Gwiazda ta prawdopodobnie zbliża się do końca etapu syntezy wodoru w hel w swoim jądrze.
Alioth jest gwiazdą zmienną typu Alfa² Canum Venaticorum, z okresem zmienności wynoszącym 5,1 dnia, co jest związane z obrotem gwiazdy oraz jej polem magnetycznym. Obserwowana wielkość gwiazdowa zmienia się w zakresie od 1,76 do 1,79m. Jej pole magnetyczne jest słabsze niż w przypadku innych gwiazd tego typu, 15 razy słabsze niż pole gwiazdy Cor Caroli, ale jednocześnie sto razy silniejsze od ziemskiego pola magnetycznego. To pole jest wystarczająco silne, aby gwiazda miała osobliwe widmo, które związane jest z koncentracją pierwiastków chemicznych w niektórych obszarach jej powierzchni. Na przykład tlen i chrom mają znacznie podwyższoną zawartość w okolicy równika magnetycznego, który jest odchylony od równika gwiazdy.
Zobacz też
- Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy
- Lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
Linki zewnętrzne
Alioth, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-29].
