Alina Obidniak-Szepniewska
Alina Obidniak-Szepniewska (29 czerwca 1931 w Krośnie – 29 października 2021 w Jeleniej Górze) to polska reżyserka teatralna, telewizyjna oraz filmowa, aktorka, feministka i działaczka ekologiczna. Pełniła funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1964–1970), Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze (1973–1988 oraz 2000) oraz była zastępcą dyrektora Ośrodka im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu (1990).
Życiorys
Alina Obidniak-Szepniewska ukończyła studia aktorskie w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, gdzie nawiązała długotrwałą przyjaźń z Jerzym Grotowskim. Następnie studiowała reżyserię w Wszechrosyjskim Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie pod kierunkiem profesora Ołeksandra Petrowycza Dowżenki, oraz reżyserię filmową w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Obidniak reżyserowała przedstawienia w Polsce i za granicą, w takich miejscach jak Tuzla (Bośnia i Hercegowina) oraz Veszprém (Węgry).
W latach 1964-1970 pełniła rolę dyrektorki naczelnej i artystycznej Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu oraz Teatru im. C.K. Norwida w Jeleniej Górze (1973-1988 i 2000). Pod jej kierownictwem, oba teatry stały się istotnymi graczami na europejskiej scenie teatralnej. W 1978 roku Teatr im. Norwida został wyróżniony przez krytyków na Festiwalu Teatru Narodów (Théâtre des Nations) w Caracas, co potwierdziło jego znaczenie w międzynarodowej kulturze teatralnej. Współpracowała z wieloma uznanymi artystami, takimi jak Henryk Tomaszewski, Krzysztof Pankiewicz, Jean-Marie Pradier oraz Adam Hanuszkiewicz. Zachęcała młodych reżyserów do debiutów i odkryła talenty, takie jak Mikołaj Grabowski, Waldemar Zawodziński oraz Krystian Lupa, dla którego stworzyła sprzyjające warunki rozwoju.
W czasie swojej pierwszej kadencji do zespołu jeleniogórskiego teatru zaprosiła takie osobistości jak Maria Maj, Irena Dudzińska, Janina Szarek, Krzysztof Janczar, Wojciech Ziemiański, Piotr Skiba, Andrzej Szczytka i Krzysztof Bienia. Podczas drugiej kadencji ponownie dała szansę młodym reżyserom, takim jak Maja Kleczewska, Aldona Figura oraz Piotr Kruszczyński.
Dzięki jej inicjatywie, od 1973 roku odbywają się coroczne Jeleniogórskie Spotkania Teatralne z udziałem zespołów krajowych i zagranicznych, a od 1982 roku organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych. W 1979 roku w Jeleniej Górze, przy Teatrze im. C.K. Norwida, założyła Ośrodek Badań i Praktyk Kulturowych, który prowadził międzynarodowe i interdyscyplinarne badania teatralne. W 1988 roku Obidniak zrezygnowała z kierowania teatrem, a po upadku systemu komunistycznego w Polsce zaangażowała się w działalność feministyczną. Wkrótce otrzymała tytuł Kobiety Europy, przyznawany przez Komisję Europejską. Zdobyła wiele nagród w dziedzinie teatru, w tym nagrody za reżyserię na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych oraz nagrody z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru. W 1990 roku była zastępcą dyrektora nowo utworzonego Ośrodka Grotowskiego we Wrocławiu (obecnie Instytut im. Jerzego Grotowskiego), a także była twórczynią Laboratorium Samorozwoju i prezesem Stowarzyszenia Centrum Inicjatyw Kulturotwórczych.
Alina Obidniak-Szepniewska była siostrą aktora i reżysera Karola Obidniaka (1923–1992).
Nagrody
- 1962 – Kalisz – II KST – nagroda za reżyserię „Irkuckiej historii” w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie
- 1965 – Kalisz – V KST – nagroda za inscenizację „Pamiętnika matki” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
- 1965 – Nagroda MKiS zespołowa III stopnia z Danutą Kopotowską, Jerzym Ławaczem, Karolem Obidniakiem i Jadwigą Sulińską za inscenizację i realizację „Pamiętnika matki” według książki Marcjanny Fornalskiej
- 1966 – Kalisz – VI KST – II nagroda za przedstawienie „Pogranicze południk 15″
- 1968 – Kalisz – VIII KST – II nagroda za reżyserię „Kordiana” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
- 1975 – Nagroda Wojewody Wrocławskiego za szczególne osiągnięcia w rozpowszechnianiu kultury teatralnej na Dolnym Śląsku
- 1986 – Nagroda Prasy Dolnośląskiej za rok 1985
- 1995 – tytuł polskiej Kobiety Europy
- 2001 – Statuetka „Wojciecha 200-lecia” przyznana z okazji 200–lecia Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
- 2003 – nagroda marszałka województwa dolnośląskiego z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru
- 2012 – Laur Ekoprzyjaźni 2012 przyznany przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu „za wybitne zasługi na rzecz ekologii”
- 2013 – Statuetka „Kobiece Twarze” w kategorii kobieta w kulturze
- 2020 – Złoty Kluczyk 2020, przyznawany przez Fundację „Nowin Jeleniogórskich”, za całokształt twórczości i działalności
Odznaczenia
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
- Złoty Krzyż Zasługi (1975)
- Odznaka Zasłużony dla Jeleniej Góry (1975)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1979)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1980)
- Odznaka za zasługi dla Przemyśla (1985)
- Złoty Krzyż Zasługi miasta Veszprém za wkład w rozwój współpracy kulturalnej między Teatrem im. Petofiego a Teatrem im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze oraz Honorowe Obywatelstwo miasta Veszprém
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011)
Przypisy
Bibliografia
Ryszard Bieniecki: Kaliskie Spotkania Teatralne 1961-1985: wydarzenia, zjawiska, idee. Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, 1985.
Alina Obidniak: Pola energii. Wspomnienia i rozmowy. Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2010. ISBN 978-83-923635-9-0.
