Alina Maria Janowska-Zabłocka, z d. Borecka (ur. 16 kwietnia 1923 w Warszawie, zm. 13 listopada 2017 tamże) – była polską aktorką teatralną, filmową i telewizyjną, a także łączniczką dowództwa batalionu „Kiliński” podczas powstania warszawskiego.
Życiorys
Alina pochodziła z rodziny ziemiańskiej, będąc córką Stanisława i Marceliny Janowskich. Jej ojciec, inżynier rolnik, pełnił funkcję adiutanta generała Józefa Dowbor-Muśnickiego. Matka, Marcelina Rymkiewiczówna, była śpiewaczką operetkową, która zrezygnowała z kariery dla rodziny. Jej stryj, Bohdan Janowski, był oficerem i dziedzicem majątku Janowskich Polany II, który zginął w Katyniu. Dzieciństwo spędziła w takich miejscach jak Berdówka, Brody pod Kalwarią Zebrzydowską, Miętne koło Garwolina oraz Żyrowice. W młodości trenowała łyżwiarstwo i taniec. Na przełomie 1939 i 1940 roku była przetrzymywana w obozie jenieckim Stalag I B Hohenstein pod Olsztynkiem razem z matką i bratem. Udało jej się uniknąć wywozu do Niemiec i została przydzielona do pracy w ogrodach pałacu w Wilanowie.
W nocy z 23 na 24 kwietnia 1942 roku została aresztowana, oskarżona o współpracę z podziemiem i udzielanie pomocy rodzinie żydowskiej. Spędziła siedem miesięcy w areszcie na Pawiaku w Warszawie, gdzie wielokrotnie była przesłuchiwana przez Gestapo przy al. Jana Chrystiana Szucha 25. 6 listopada udało jej się uzyskać wolność, unikając jednocześnie deportacji do Oświęcimia. Wzięła udział w powstaniu warszawskim, dołączając do walk 1 sierpnia 1944 roku, gdzie pełniła rolę łączniczki dowództwa batalionu „Kiliński”, działając pod pseudonimem „Alina” (inaczej „Setka”, ze względu na niezawodność). Służyła aż do 4 października 1944 roku. Po upadku powstania udała się do Tworków, by być z rodzicami.
Swój pierwszy występ zrealizowała w 1943 roku w Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie zapowiadał ją Jerzy Waldorff. Po wojnie związała się z łódzkim Teatrem Syrena i występowała w kabarecie Gong. Została dostrzegnięta przez asystenta reżysera Leonarda Buczkowskiego, co zaowocowało rolą w filmie Zakazane piosenki (1946), w którym zaśpiewała utwór „Czerwone jabłuszko”.
W 1946 roku ukończyła Szkołę Tańca Artystycznego Janiny Mieczyńskiej w Łodzi, a dwa lata później zdała egzamin aktorski eksternistyczny.
Po powrocie do Warszawy w 1947 roku występowała w Teatrze Nowym (1947–1949) oraz Teatrze Wojska Polskiego (późniejszy Dramatyczny; 1949–1952). W latach 1952–1955 oraz 1960–1965 była aktorką Teatru Syrena. W międzyczasie (1956–1960) grała w teatrze Buffo. Od 1966 do 1980 roku współpracowała z Teatrem Komedia w Warszawie.
W latach 1962–1964 nauczała interpretacji piosenki w Szkole Muzycznej im. Chopina w Warszawie. W 1965 roku zdobyła nagrodę publiczności za wykonanie utworu „Romans otwocki” na 3. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W 1973 roku wydała album studyjny zatytułowany Alina Janowska.
W 1990 roku została radną dzielnicy Żoliborz z ramienia ŻKO „Solidarność”, a następnie objęła stanowisko przewodniczącej Rady Gminy Warszawa-Żoliborz. Była również prezesem Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom „Gniazdo” oraz od 2007 roku członkinią honorową i Prezesem Honorowym tego stowarzyszenia. Przez wiele lat pełniła funkcję przewodniczącej Sekcji Estrady Związku Artystów Scen Polskich.
Ostatni raz wystąpiła publicznie 17 marca 2013 roku podczas 34. Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu w koncercie „Urodziny Aliny. Benefis Aliny Janowskiej”, celebrując jubileusz swojej pracy artystycznej.
Cierpiała na chorobę Alzheimera. Po mszy pogrzebowej w kościele św. Stanisława Kostki została pochowana w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera G-tuje-37).
Życie prywatne
Była zaręczona z Tadeuszem Plucińskim. W latach 1954–1963 jej mężem był Andrzej Borecki, z którym miała córkę Agatę (ur. 1957). Od 1963 roku była żoną szermierza i architekta Wojciecha Zabłockiego, z którym doczekała się dwojga dzieci: Michała (ur. 1964) i Katarzyny (ur. 1969). Od 1975 roku mieszkała w willi zaprojektowanej przez Zabłockiego przy ul. Kaniowskiej na warszawskim Żoliborzu.
Filmografia
Filmy fabularne (kinowe i telewizyjne)
Seriale telewizyjne
Odznaczenia i wyróżnienia
1979: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1979: Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”
1995: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
2001: Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
2001: odcisk dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach
2003: Kawaler Orderu Uśmiechu
2005: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
2017: Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (pośmiertnie)
Krzyż Partyzancki
Krzyż Armii Krajowej
Warszawski Krzyż Powstańczy
Przypisy
Bibliografia
Tomasz Raczek: Karuzela z madonnami. Instytut Wydawniczy Latarnik, 2003. ISBN 83-917-891-2-8.
Dariusz Michalski: Jam jest Alina, czyli Janowska Story. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007. ISBN 978-83-7469-597-8. OCLC 189464738.
Biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego
Alina Janowska w bazie IMDb (ang.)
Alina Janowska w bazie Filmweb
Alina Janowska w bazie filmpolski.pl
Alina Janowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
Linki zewnętrzne
Alina Janowska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Alina Janowska na zdjęciach w bibliotece Polona
