Alina Chyczewska z domu Wołosiewicz (ur. 12 lipca 1910, zm. 16 kwietnia 2005 w Bydgoszczy) była polską historyczką sztuki, bibliotekarką oraz kierowniczką Działu Muzealnego i Graficznego w Bibliotece Kórnickiej.
Życiorys
Była córką Wincentego i Bronisławy z Sawickich. W 1927 roku ukończyła jedno z warszawskich gimnazjów, a następnie rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie kształciła się na dwóch kierunkach – filologii polskiej oraz historii sztuki. Stopień magistra filozofii zdobyła jedynie w zakresie filologii polskiej w 1935 roku. Po zawarciu małżeństwa przez pewien czas mieszkała w Toruniu. Czas okupacji spędziła w Warszawie, gdzie aktywnie uczestniczyła w konspiracyjnym życiu naukowym, między innymi uczęszczając na seminarium z historii sztuki prowadzone przez profesora Zygmunta Batowskiego. Wzięła udział w powstaniu warszawskim; po aresztowaniu przez Niemców, była więziona w obozach Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück oraz Buchenwald. Po wojnie rozpoczęła pracę jako asystent konserwatora w Urzędzie Wojewódzkim w Bydgoszczy, a w 1948 roku przeniosła się do Poznania, gdzie pełniła funkcję wykładowcy historii sztuki (w tym jako zastępca profesora) w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. W latach 1951–1952 ukończyła na Uniwersytecie Poznańskim studia z zakresu historii sztuki, a swoją pracę dyplomową poświęciła dziełom Marcello Bacciarellego, znajdującym się w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu. Pracowała również nad inwentaryzacją zabytków w dwóch powiatach ówczesnego województwa olsztyńskiego, a także pisała recenzje plastyczne, literackie i teatralne do kulturalnych czasopism poznańskich i bydgoskich.
W latach 1955–1970 była związana z Biblioteką w Kórniku, gdzie pracowała najpierw jako adiunkt, a później kustosz. Kierowała Działem Muzealnym i Graficznym, zajmując się uporządkowaniem oraz dokończeniem inwentaryzacji większości zbiorów grafiki, rysunków i kolekcji muzealnej. Ustanowiła kartoteki dotyczące planów, rysunków architektonicznych, płyt graficznych do wydawnictw kórnickich, a także poloników emigracyjnego grafika Adama Pilińskiego. Utworzyła również naukowe karty dla obrazów przechowywanych w Kórniku. Dzięki jej staraniom zbiory graficzne wzbogaciły się o prace współczesnych artystów z Wielkopolski. Po generalnym remoncie z przełomu lat 50. i 60. wprowadziła zmiany w aranżacji niektórych pomieszczeń, szczególnie Sali Mauretańskiej i Czarnej Sali.
W 1964 roku, pod kierunkiem profesora Stanisława Lorentza, obroniła rozprawę doktorską na temat twórczości Bacciarellego, która w znacznej części została opublikowana niemal dziesięć lat później (Marcello Bacciarelli 1731–1818, Wrocław 1973), stanowiąc pierwszą naukową monografię artysty. Dodatkowo napisała kilka artykułów oraz dwuczęściowy katalog wystawy „Marceli Bacciarelli. Życie – Twórczość” (1968, 1970), zorganizowanej przez Muzea Narodowe w Poznaniu i Warszawie. Innym istotnym tematem jej publikacji były zbiory kórnickie. Wspólnie z dyrektorem Stefanem Weymanem stworzyła kilkakrotnie wznawiany przewodnik „Zamek Kórnicki – Muzeum i Biblioteka” (pierwsze wydanie Poznań 1965), w którym po raz pierwszy opisała zamek, jego wnętrza oraz eksponaty z punktu widzenia historyka sztuki. Publikowała także artykuły w „Pamiętniku Biblioteki Kórnickiej”, dotyczące zbiorów graficznych w Kórniku, ikonografii Adama Mickiewicza, rycin inspirowanych dziełami Bacciarellego, poloników Adama Pilińskiego, a także nieznanego wcześniej obrazu Wojciecha Kornelego Stattlera z kolekcji kórnickiej. W „Biuletynie Historii Sztuki” (1965) opisała XIX-wieczne projekty przebudowy zamku w Kórniku. O kolekcji kórnickiej pisała również w pracach zbiorowych „Grafika i rysunki polskie w zbiorach polskich” (Warszawa 1977) oraz „Polskie kolekcjonerstwo grafiki i rysunku” (Warszawa 1980).
Na koniec lipca 1970 roku przeszła na emeryturę. Osiedliła się w Bydgoszczy, gdzie kontynuowała swoją pracę naukową oraz działalność społeczną, biorąc udział w organizacji ogólnopolskich turniejów wiedzy o sztuce. W 1994 roku otrzymała medal od prezydenta Bydgoszczy za szczególne zasługi dla kultury miasta. W tym samym roku opublikowała swoje wspomnienia w „Promocji Pomorskich” (1994, nr 6).
W 1937 roku wyszła za mąż za Jerzego Chyczewskiego (1907–1944), wojewódzkiego konserwatora zabytków w Toruniu, który został zamordowany w obozie koncentracyjnym w Schortzigen (Alzacja). Zmarła 16 kwietnia 2005 roku w Bydgoszczy, gdzie została również pochowana.
Bibliografia
Barbara Dolczewska, Alina Chyczewska (1910–2005), „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, zeszyt 27, 2005, s. 331–332 (fotografia na s. 335)
Kazimierz Przybyszewski, Jerzy Aureliusz Ryszard Chyczewski, w: Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, zeszyt 2 (redakcja Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska), Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, s. 42–44 (informacje w życiorysie męża)
