Alicja Iwańska

Alicja Iwańska (urodzona 13 maja 1918 roku w Lublinie, zmarła 26 września 1996 roku w Londynie) była polską poetką, pisarką, a także socjologiem i filozofem.

Życiorys

Swoje dzieciństwo spędziła w Gardzienicach, a następnie w Mikorzynie. Debiutowała jako poetka w 1935 roku na łamach „Okolicy Poetów”. W 1938 roku opublikowała swój pierwszy tom wierszy. W 1936 roku rozpoczęła studia z zakresu filozofii na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończyła w czasie II wojny światowej (w 1941 roku) w ramach tajnych studiów. Była aktywnym członkiem Armii Krajowej, służąc w Oddziale II Komendy Głównej i walcząc w Powstaniu warszawskim. Jej mężem był kurier AK, Jan Gralewski, który zginął w katastrofie gibraltarskiej.

Po zakończeniu II wojny światowej zaangażowała się w działalność konspiracyjną. W 1947 roku, w obawie przed aresztowaniem, wyjechała do Stanów Zjednoczonych, planując powrót do Polski w ciągu maksymalnie dwóch lat, jednak ostatecznie pozostała na emigracji. Pracowała jako wykładowczyni na wielu amerykańskich uczelniach, w tym na instytucjach edukacyjnych w południowych Stanach Zjednoczonych przeznaczonych dla czarnoskórych, takich jak Atlanta i Talladega College w Alabamie. Współpracowała z Margaret Mead przy projekcie „Research on Contemporary Civilization”. W 1957 roku obroniła pracę doktorską z zakresu socjologii na Uniwersytecie Columbia, zatytułowaną „Polish intelligentsia in Nazi concentration camps and American exile: a study of values in crisis situations”. Od 1957 przez wiele lat prowadziła badania etnograficzne w Meksyku, które zaowocowały książkami „Świat przetłumaczony” oraz „Ucieczki”. Od 1965 roku była zatrudniona na stałe w State University of New York w Albany. Podpisała list polskich pisarzy na Obczyźnie, którzy solidaryzowali się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (znanym jako List 59). Po przejściu na emeryturę w 1985 roku osiedliła się w Londynie. Współpracowała z paryską Kulturą oraz z Polskim Uniwersytetem na Obczyźnie od 1985 roku.

Otrzymała Nagrodę Fundacji im. Kościelskich w 1974 roku, Nagrodę Związku Polskich Pisarzy na Obczyźnie w 1983 roku oraz Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w 1995 roku.

Twórczość

Wielokąty (1938)
21 wierszy (1958)
Świat przetłumaczony (1968)
Purgatory and utopia: a Mazahua Indian village of Mexico (1971)
The truths of others: an essay on nativistic intellectuals in Mexico (1977)
Karnawały (1980)
Exiled governments: Spanish and Polish: an essay in political sociology (1981)
Wojenne odcinki: Warszawa 1940-1943 (1982) (na podstawie zapisków jej i Jana Gralewskiego)
Ucieczki (1983)
Niezdemobilizowani: (Poznań – Warszawa 1945–1946) (1987)
Baśń amerykańska (1988)
Niektóre (1991)
Właśnie tu!: rzecz o dziewiętnastowiecznym Jean Marie Guyau i dwudziestowiecznej sobie samej (1992)
Potyczki i przymierza (1993)
British American Loyalists in Canada and U.S. southern Confederates in Brazil: exiles from the United States (1993)
Kobiety z firmy: sylwetki pięciu kobiet z AK pracujących w wywiadzie i kontrwywiadzie (1995)
Tylko trzynaście. Wojenne opowiadania (1996)

Odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1989)

Przypisy

Bibliografia

Jan Zieliński, Leksykon polskiej literatury emigracyjnej, wyd. FIS i UNIPRESS, Lublin 1993
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. Tom 1, wyd. PWN, Warszawa 2000
Alicja Iwańska w Wielkopolskim Słowniku Pisarek
Aneta Jadowska, „Tłumaczka świata – Alicji Iwańskiej żywot niepokorny”
Alicja Iwańska w bazie Powstańcze biogramy
Alicja Iwańska na stronie genderstudies4.blogspot.com