Alicja Dorabialska (urodzona 14 października 1897 w Sosnowcu, zmarła 7 sierpnia 1975 w Warszawie) była polską fizykochemiczką, profesorem na Politechnice Lwowskiej, Warszawskiej oraz Łódzkiej.
Życiorys
Przyszła na świat 14 października 1897 roku w Sosnowcu, w rodzinie urzędnika pocztowego Tomasza i Heleny z Kamińskich. W latach 1908–1913 uczęszczała do Siedmioklasowej Szkoły Handlowej prowadzonej przez panią Józefę Siwikową (dzisiaj II Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Plater) w Sosnowcu. Po przeprowadzce do Warszawy stała się jedną z inicjatorek tajnego skautingu w stolicy. W 1914 roku, po ukończeniu klasy VII w Siedmioklasowej Szkole Handlowej Teodory Raczkowskiej w Warszawie oraz uzyskaniu świadectwa dojrzałości, rozpoczęła studia w Towarzystwie Kursów Naukowych w Warszawie, a w latach 1915–1918 kontynuowała edukację w Moskwie na wydziale fizyko-chemicznym Wyższego Kursu Żeńskiego. W latach 1918–1922 pracowała jako asystentka profesora Wojciecha Świętosławskiego w Zakładzie Chemii Fizycznej Politechniki Warszawskiej. W 1922 roku uzyskała na Uniwersytecie Warszawskim stopień doktora chemii za pracę pt. Badania termochemiczne nad stereoizomerią ketoksymów, napisaną pod opieką prof. Wiktora Lampego. W latach 1925–1926 odbyła studia uzupełniające pod kierunkiem Marii Skłodowskiej-Curie w Instytucie Radowym w Paryżu. Po powrocie do Warszawy w 1928 roku uzyskała habilitację na Politechnice Warszawskiej w dziedzinie chemii fizycznej, a w 1934 roku została profesorem nadzwyczajnym oraz kierownikiem Katedry Chemii Fizycznej Politechniki Lwowskiej. W ten sposób stała się pierwszą kobietą, która uzyskała tytuł profesora na Politechnice Lwowskiej.
W okresie międzywojennym angażowała się w działania społeczne. Była członkinią tajnego „Zet”-u, a w czerwcu 1919 roku została wybrana do Centralizacji „Zet”-u.
W maju 1940 roku, w ramach umowy przesiedleńczej między Niemcami a ZSRR, opuściła Lwów i przeniosła się do Warszawy. W czasie okupacji prowadziła wykłady na tajnych studiach w Warszawie. W 1945 roku otrzymała nominację na profesora zwyczajnego i równocześnie objęła Katedrę Chemii Fizycznej na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej, a także została dziekanem tego wydziału.
Jej prace koncentrowały się głównie na zagadnieniach dotyczących ciepła promieniowania radioizotopów, mikrokalorymetrii, przemian alotropowych, korozji metali oraz historii chemii. W swoim dorobku naukowym miała 128 publikacji – głównie z zakresu kalorymetrii, radiochemii oraz chemiluminescencji, w tym 5 książek. W 1968 roku otrzymała Nagrodę „Problemów” za osiągnięcia w popularyzowaniu wiedzy o chemii fizycznej.
W 1972 roku opublikowała wspomnienia zatytułowane Jeszcze jedno życie.
Alicja Dorabialska nie miała dzieci ani nie wyszła za mąż. Zmarła w 1975 roku i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 107-6-6).
Członkostwa
- Polskie Towarzystwo Chemiczne (w latach 1957–1960 wiceprezes, 1960–1963 prezes Zarządu Głównego, od 1965 Członek Honorowy)
- Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych im. Marii Skłodowskiej-Curie (od 1969 Członek Honorowy Towarzystwa)
- Towarzystwo Naukowe Warszawskie (od 1932 roku członek korespondent, od 1945 roku członek zwyczajny)
- Łódzkie Towarzystwo Naukowe (od 1947 roku członek, w latach 1965–1969 wiceprezes)
- Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (Członek Honorowy Stowarzyszenia)
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości (13 kwietnia 1931)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (22 lipca 1955)
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Publikacje (wybór)
- Badania termochemiczne nad oksymami, 1925
- Mikrokalorymetr adjabatyczny do badań radiologicznych, 1927
- O cieple promieniowania radjatoru, 1927
- Ciepło promieniowania polonu, 1930
- Mikrokalorymetryczne pomiary efektu cieplnego zmiennego w czasie, 1931
- Mikrokalorymetryczne pomiary okresu półtrwania polonu, 1931
- Badania nad nienormalnie wielkimi efektami cieplnymi pewnych minerałów promieniotwórczych, 1932
- Badania termochemiczne nad korozją metali, 1937
- Znaczenie metody termochemicznej w badaniach nad korozją, 1937
- Badania fotograficzne w dziedzinie słabych promieniowań, 1938
- Tajemnice powietrza, 1938
- Zastosowanie metody Millikana do badania słabej promieniotwórczości, 1939
- Dwa doświadczenia z zakresu promieniotwórczości antymonu, 1946
- Promieniotwórczość naturalna pierwiastków chemicznych, 1952
- Prace Marii Skłodowskiej-Curie, 1954
- Maria Skłodowska-Curie, 1967
Przypisy
Bibliografia
- Dorabialska Alicja. „Chemik”. brak numeru strony
- Ewa Chojnacka, Zbigniew Piotrowski, Ryszard Przybylski (red.): Profesorowie Politechniki Łódzkiej 1945–2005. Łódź: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, 2006, s. 49.
- Janusz Rakowski: ZET akademicki w latach 1918–1927. W: Tadeusz W. Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa − szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.
- Tadeusz W. Nowacki: W wirach wojny. W: Tadeusz W. Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa − szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.
- Tadeusz W. Nowacki: W II Rzeczypospolitej. W: Tadeusz W. Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa − szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.
Linki zewnętrzne
Fragment wspomnień
