Alicja Baluch

Alicja Maria Baluch

Alicja Maria Baluch, z domu Szymańska (urodzona 16 stycznia 1944 we Lwowie), jest polską polonistką, literaturoznawczynią oraz badaczką literatury dla dzieci i młodzieży.

Życiorys

W 1966 roku ukończyła studia z zakresu polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie napisała pracę magisterską pt. „Narracja uzasadnieniem idei 'Bram raju’ Jerzego Andrzejewskiego” pod opieką Kazimierza Wyki. W latach 1966–1974 pracowała jako nauczycielka języka polskiego. Następnie, w latach 1974-1977, odbyła studia doktoranckie w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, gdzie w 1977 obroniła pracę doktorską „Analiza pozawerbalna poezji”, napisaną pod kierunkiem Stanisława Burkota. Praca ta zdobyła pierwszą nagrodę w kategorii prac doktorskich na III Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu. W tym samym roku rozpoczęła pracę na WSP, która w 1999 przekształciła się w Akademię Pedagogiczną im. Komisji Edukacji Narodowej. W 1993 roku uzyskała stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy „Archetypy literatury dziecięcej”, a w 1999 otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych.

Od 2000 roku prowadziła Katedrę Literatury dla Dzieci i Młodzieży w Instytucie Filologii Polskiej AP.

W 2005 roku brała udział w wyborach parlamentarnych, startując jako kandydatka Partii Demokratycznej – demokraci.pl w okręgu wyborczym nr 12, gdzie uzyskała 39 959 głosów, ale nie zdobyła mandatu.

W 2023 roku została członkiem honorowym Polskiej Sekcji IBBY. Otrzymała również Złoty Krzyż Zasługi oraz Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Była żoną Jacka Balucha (zm. 2019) i miała z nim troje dzieci: Małgorzatę, Wojciecha i Katarzynę.

Twórczość

W 1996 roku zdobyła wyróżnienie w konkursie „Książka roku” Polskiej Sekcji IBBY za książki „Pogaduszki do poduszki” (o literaturze dla najmłodszych) oraz „Ceremonie literackie, a więc obrazy, zabawy i wzorce w utworach dla dzieci”. W swoim dorobku ma również publikacje takie jak: Poezja współczesna w szkole podstawowej (1984), Dziecko i świat przedstawiony czyli tajemnice dziecięcej lektury (1987), Czyta, nie czyta… (o dziecku literackim) (1998), Uważne czytanie. W kręgu liryki XX wieku (2000), Od ludus do agora. Rozważania o książkach dla dzieci i młodzieży i o sposobach lektury, które wiodą od zabawy do poważnej rozmowy o literaturze (2003), Książka jest światem. O literaturze dla dzieci małych oraz dla dzieci starszych i nastolatków (2005), Od form prostych do arcydzieła. Wykłady, prezentacje, notatki, przemyślenia o literaturze dla dzieci i młodzieży (2008). Dla serii Biblioteka Narodowa wydała tom Poezje i próby dramatyczne Tytusa Czyżewskiego (1992). Jest także autorką utworów literackich, w tym: Przytulanki, pomyślanki i pocieszanki (1996), Echobajki (2000), Narcyz to ja! Mitopeje i mitomanie literackie (2000), …tylko w Krakowie (od kościółka do kościółka) (2002), Gołąbki, czyli opowiadania dla staruszków (2002), Kot ma psa. Dla i o nastolatkach (2002), Kołowanki filozoficzne dla dzieci. Dobre rady (na każdy krok) (2003), Bezdech (2004), Kreska i kreska (2005), Bajarz krakowski. Baśnie, legendy, opowieści i wiersze o dawnym i współczesnym Krakowie (2012), Jutro odlot! Liryka rozłączenia, rozstania, odejścia (2013).