Alice Guy-Blaché

Alice Guy-Blaché (ur. 1 lipca 1873 w Saint-Mandé, zm. 24 marca 1968 w Wayne) była pionierką zarówno francuskiego, jak i amerykańskiego kina, producentką filmową oraz pierwszą kobietą zajmującą się reżyserią filmową. Uznawana jest za prawdopodobnie jedyną kobietę w historii, która posiadała własne studio filmowe.

Życiorys

Alice była piątym dzieckiem Mariette Guy oraz Emilé’a Guya, właściciela sieci księgarskiej. Do około 1877 roku wychowywała się w Carouge w Szwajcarii pod opieką babci. W wieku trzech lub czterech lat przeniosła się do rodziców w Santiago w Chile, gdzie po raz pierwszy poznała swojego ojca. W około 1879 roku rozpoczęła naukę w paryskiej szkole z internatem na Rue du Cardinet. W 1884 roku, z powodu bankructwa sieci księgarskiej Guya, przeniosła się do tańszej szkoły. W tym samym roku zmarli jej ojciec i brat. Od 1893 roku pracowała jako sekretarka i stenotypistka, a w 1894 roku została zatrudniona przez firmę fotograficzną Léona Gaumont. 22 marca 1895 roku Alice Guy oraz jej szef zostali zaproszeni na pokaz kinematografu braci Lumière.

Początek działalności

W 1896 roku Alice Guy wyreżyserowała swój pierwszy film – La Fée aux Choux, który być może był pierwszym na świecie filmem fabularnym. W latach 1897–1906 kierowała produkcją filmów w firmie Gaumont, tworząc około 100 filmów przeznaczonych do odtwarzania w opracowanym przez Gaumonta systemie dźwiękowym, który polegał na synchronizacji obrazu z osobno emitowanym dźwiękiem. W 1906 roku zrealizowała film o dużym budżecie Życie Chrystusa, w którego produkcji uczestniczyły setki statystów oraz ogromna ekipa filmowa.

Podczas Bożego Narodzenia 1906 roku zaręczyła się z Herbertem Blaché, operatorem filmowym i pracownikiem firmy Gaumont; para wzięła ślub wiosną następnego roku. W 1907 roku, wspólnie z mężem, udała się do Cleveland, gdzie promowali system dźwiękowy Gaumonta. W 1908 roku urodziła córkę, Simone, poświęcając się jej wychowaniu, co skutkowało przerwą w jej pracy. Drugie dziecko, syn Reginald, urodziła w 1911 roku.

Kariera w Stanach Zjednoczonych

W 1910 roku Alice Guy-Blaché założyła w Stanach Zjednoczonych własną firmę producencką – Solax. Jej pierwszy film, A Child’s Sacrifice, został wyprodukowany jeszcze w tym samym roku; w ciągu kolejnych czterech lat Solax wyprodukował około 300 filmów (około dwóch tygodniowo), które powstawały pod jej bezpośrednim nadzorem, i odniósł sukces. Od 1912 roku firma miała własne studio zbudowane w Fort Lee w New Jersey, którego koszt wyniósł około 100 000 dolarów. Najambitniejszym projektem Solax był film Dick Whittington and his Cat, który miał duży budżet oraz efekty specjalne i kostiumy. W 1913 roku mąż Alice, Herbert Blaché, założył firmę producencką Blaché Features, dla której również pracowała jego żona, a następnie nawiązali współpracę z firmą Popular Plays and Players.

W 1917 roku reżyserka przeniosła się do Karoliny Północnej, aby zapewnić lepsze warunki dla swoich chorych dzieci. Tam zajmowała się dziećmi i pracowała dla Czerwonego Krzyża, podczas gdy jej mąż nadzorował interesy w Fort Lee. W 1918 roku Herbert udał się do Hollywood z jedną z aktorek, a Alice Guy-Blaché przeniosła się do Nowego Jorku. W 1920 roku zrealizowała swój ostatni film – Tarnished Reputations. W tym samym roku otrzymała propozycję reżyserowania drugiej części filmu Tarzan, jednak nie miała środków na jego produkcję.

Powrót do Francji

W 1922 roku małżonkowie Blaché rozwiedli się, a Alice Guy-Blaché wróciła do Francji. Mimo swoich starań nie znalazła pracy w tamtejszym przemyśle filmowym. Pięć lat później postanowiła udać się do Stanów Zjednoczonych, aby odnaleźć kopie swoich filmów, licząc na to, że pomogą jej w znalezieniu pracy. Ta podróż okazała się jednak bezowocna – nie znalazła ani jednej kopii. Dodatkowym czynnikiem, który zakończył jej karierę reżyserską, był koniec ery kina niemego w 1929 roku. W tym okresie stała się finansowo zależna od swoich dzieci, zwłaszcza córki Simone. W 1937 roku wspierała finansowo Simone, która poszukiwała lepiej płatnego zatrudnienia, dorabiając poprzez pisanie opowieści dla dzieci oraz nowelizacji filmów dla magazynów kobiecych. Pozostała na utrzymaniu córki do końca swojego życia.

Od 1947 roku zaczęła ponownie starać się o odzyskanie swoich dzieł filmowych i spisywała swoje wspomnienia. Zyskała również uznanie wśród badaczy filmowych. W 1954 roku Gaumont wymienił ją w swoim przemówieniu jako niesłusznie zapomnianą pierwszą reżyserkę filmową, a rok później otrzymała Legię Honorową.

Zmarła w domu opieki w New Jersey w 1968 roku.

Twórczość

Filmy Alice Guy-Blaché dotyczyły różnorodnych tematów i wykorzystywały różne konwencje gatunkowe; reżyserka tworzyła m.in. komedie, horrory, filmy o tematyce bajkowej i inne. Z chęcią adaptowała utwory literackie (w tym adaptację Katedry Marii Panny w Paryżu Wiktora Hugo pod tytułem La Esmeralda). Jej styl był silnie teatralny, często korzystała z kosztownej scenografii, statystów i efektów filmowych. Wcześnie zaadaptowała różnorodne techniki filmowe, np. używała zbliżeń jako środka budującego dramaturgię.