Ali Soilih Mitsashiwa (urodzony 7 stycznia 1937 roku w Mahajandze na Madagaskarze lub na wyspie Wielki Komor, zmarł 29 maja 1978) był komoryjskim agronomem oraz politykiem, działaczem socjalistycznym, który pełnił funkcję prezydenta Komorów w latach 1976–1978.
Życiorys
Ukończył studia z zakresu agronomii, zaczynając w Antananarywie, a następnie kontynuując naukę w Francji na IEDES, gdzie specjalizował się w agronomii tropikalnej. W trakcie przerwy w nauce spędził dwa lata na Komorach, gdzie pracował na Anjouanie. Po zakończeniu edukacji wrócił na Komory i został kierownikiem oraz jednym z założycieli Société de Développement Economique des Comores (SODEC), agencji rządowej odpowiedzialnej za zarządzanie projektami rolniczymi. W czasie studiów we Francji zainteresował się socjalizmem, szczególnie ideologią maoizmu.
W 1967 roku został wybrany do Rady Generalnej Terytoriów Komorów z ramienia Demokratycznego Zgromadzenia Ludu Komorów. W latach 1970–1972 pełnił stanowisko ministra prac publicznych i turystyki w rządzie Saïda Ibrahima. W 1972 roku, po przegranych wyborach przez Ibrahima, Ali Soilih przeszedł do opozycji wobec rządów Ahmeda Abdallaha i stał się jednym z liderów oraz współzałożycieli Frontu Zjednoczenia Narodowego.
6 lipca 1975 roku Zgromadzenie Narodowe Komorów ogłosiło jednostronną deklarację niepodległości archipelagu. Dzień później Ahmed Abdallach został pierwszym prezydentem nowego państwa. 3 sierpnia tego samego roku Front Zjednoczenia Narodowego, z pomocą francuskiego najemnika Boba Denarda, przeprowadził zamach stanu, zmuszając Abdallaha do emigracji. Nowym przywódcą został Said Mohamed Jaffar, jednak rzeczywistą władzę sprawował Soilih, formalnie pełniąc jedynie funkcję ministra obrony i sprawiedliwości. Choć zamach stanu był zainicjowany pod hasłem zacieśnienia współpracy z Francją, nie wstrzymał procesu dążenia do niepodległości. Soilih opowiadał się za niepodległością oraz integralnością terytorialną Komorów. W listopadzie 1975 roku, w obliczu zbliżającej się secesji Majotty, Soilih z grupą zwolenników wylądował na lotnisku w Dzaoudzi, aby zademonstrować władzę Komorów nad wyspą i odwieść jej mieszkańców od separatystycznych dążeń. Ta próba zakończyła się niepowodzeniem, a Soilih został usunięty z Majotty przez francuską żandarmerię.
Porażka na Majotcie stała się przełomowym momentem w rządach Soiliha. Po powrocie do Moroni, usunął najemników z wyspy, a 2 stycznia 1976 roku został oficjalnie wybrany Prezydentem Rady Rewolucyjnej Komorów. Sytuacja na wyspach była niezwykle trudna; po tym, jak rząd Komorów zwrócił się do Francji o usunięcie wojskowego personelu z wysp, archipelag (z wyjątkiem Majotty) opuścił również cały personel cywilny. Jeszcze wcześniej, po ogłoszeniu niepodległości, Francja wstrzymała pomoc finansową dla Komorów. Po przejęciu pełni władzy, Soilih zaczął wprowadzać zmiany w państwie, kierując się swoimi poglądami politycznymi i społecznymi. W administracji, z powodu braku kadr, zatrudniał uczniów szkół średnich, zakazał niektórych tradycji komoryjskich, takich jak wystawne wesela i pogrzeby, oraz noszenia burek. Zalegalizował użycie konopi indyjskich. Jako muzułmanin sprzeciwiał się komoryjskiej interpretacji islamu, którą uważał za skażoną przesądami, ograniczając władzę islamskich sędziów i liderów religijnych. Przeorganizował administrację terytorialną, wprowadzając ograniczenia wiekowe (maksymalnie 35 lat) dla jej kierowników. Podjął działania na rzecz zwalczania analfabetyzmu. Na wzór chińskich hunwejbinów, utworzył bojówki z młodzieży wiejskiej, których zadaniem było nadzorowanie wprowadzania reform. Symbolicznie, aby zainaugurować nowy rozdział w historii Komorów, Soilih i jego zwolennicy zniszczyli państwowe archiwa w Moroni.
23 kwietnia 1977 roku Narodowa Rada Ludowa uchwaliła konstytucję Komorów, która w dużej mierze potwierdziła już wprowadzone reformy. Prezydentura Soiliha została uznana. Czynne prawo wyborcze przyznano już od 14. roku życia, wprowadzono równość płci oraz zakazano działalności partii politycznych. Wybory zostały zawieszone do czasu odzyskania Majotty. Konstytucja została przyjęta w referendum większością 56,60%. Na początku 1978 roku przyjęto pięcioletni plan rozwoju Komorów, który miał na celu osiągnięcie samowystarczalności przy zachowaniu dotychczasowego eksportu.
Radykalne reformy Soiliha, jego podejście do tradycji i religii, a także sposób traktowania dawnych elit, w połączeniu z brakiem widocznych efektów zarządzania państwem, spowodowały, że jego początkowe poparcie społeczne znacznie osłabło. Komory zmuszone były do korzystania z międzynarodowej pomocy żywnościowej. Coraz bardziej brutalne metody stosowane przez młodzieżowe bojówki prowadziły do rosnącego oporu społecznego. Sytuacja w kraju pogorszyła się w wyniku wydatków związanych z repatriacją około 18 000 Komoryjczyków z Madagaskaru po tzw. masakrze w Majundze oraz erupcji Kartali. 13 maja 1978 roku, przy minimalnym oporze sił rządowych, doszło do zamachu stanu, po którym władzę przejął triumwirat składający się z Ahmeda Abdallaha, Mohameda Ahmeda oraz Saida Atthoumaniego.
Dwa tygodnie po zamachu, 29 maja 1978 roku, Ali Soilih zginął w niejasnych okolicznościach. Oficjalna wersja głosi, że został zabity podczas próby ucieczki, natomiast według późniejszej relacji ówczesnego ministra Abbasa Djoussoufa, Soilih został zamordowany na polecenie nowego rządu. Po jego śmierci, zwolennicy Soiliha przez pewien czas kontynuowali działalność na emigracji w Kenii, gdzie założyli Narodowy Front Zjednoczenia Komorów – Unię Komoryjską (Front National pour l’Unification des Comores – Union Comorienne, FNUKUNIKOM), jednak nie odzyskali wpływu na politykę Komorów.
Zainteresowania lingwistyczne Soiliha były związane z jego działalnością polityczną. W 1976 roku opracował łaciński zapis języka komoryjskiego, wprowadzając do niego nowe słownictwo z suahili dotyczące administracji, dyplomacji i polityki.
Był przyrodnim bratem późniejszego prezydenta Komorów Saida Mohameda Djohara.
Upamiętnienie
Dzień śmierci Soiliha (29 maja) obchodzony jest na Komorach jako święto narodowe. W Moroni znajduje się ulica nosząca jego imię.
Przypisy
Bibliografia
Robert William Crabtree: “Maore Farantsa”: The Self-Determination of Mayotte to Become a Département of France. Adelaide: University of Adelaide, 2015. OCLC 959625609. (ang.).
Comoros: Legacies of Monsoon Trade and Un-Finished Independence. W: Tor Sellström: Africa in the Indian Ocean: Islands in Ebb and Flow. Boston: Brill, 2015. ISBN 978-90-04-29249-9. OCLC 910845564. (ang.).
The Economy of the Comoros. Waszyngton: Bank Światowy, 1977. 1262a-COM. (ang.).
