Ali Rida ar-Rikabi, arab. علي رضا الركابي (urodzony w 1864, zmarł 25 maja 1942 w Damaszku) był syryjskim oraz jordańskim wojskowym i politykiem, który brał udział w powstaniu arabskim w latach 1916–1918.
Życiorys
Ukończył Akademię Wojskową w Stambule, a następnie rozpoczął swoją karierę w armii osmańskiej. Pełnił funkcję dowódcy wojsk tureckich stacjonujących w Jerozolimie, a później został burmistrzem Medyny oraz dowódcą garnizonu w tym mieście. Jako jeden z najwierniejszych oficerów pochodzenia arabskiego w armii osmańskiej, otrzymał tytuł paszy. Tuż przed 1914 rokiem powierzono mu dowodzenie siłami osmańskimi w Bagdadzie, ale krótko po wybuchu I wojny światowej został usunięty z tego stanowiska, oskarżony o defetystyczne nastawienie, gdyż przewidywał porażkę Turków.
Arabska rewolta i działalność w Syrii
W 1916 roku ar-Rikabi dołączył do powstania arabskiego. W 1918, po faktycznym utworzeniu państwa arabskiego (Syrii), a od 1920 Królestwa Wielkiej Syrii pod rządami Fajsala I, otrzymał od niego stanowisko wojskowego gubernatora Damaszku. Fajsal powierzył mu również rolę pierwszego premiera Syrii. Krótko po powołaniu rządu ar-Rikabiego na syryjskim wybrzeżu wylądowały wojska francuskie, które, zgodnie z ustaleniami mocarstw, nie uwzględniając aspiracji politycznych Arabów, miały na celu ustanowienie francuskiego terytorium mandatowego w Syrii. Po wkroczeniu Francuzów do Latakii i wystosowaniu przez nich ultimatum żądającego abdykacji Fajsala, ar-Rikabi odmówił wysłania swoich wojsk do walki z Francuzami, uznając, że ta konfrontacja skazana jest na niepowodzenie. W lipcu 1920 roku ar-Rikabi zrezygnował z pozycji premiera. Po klęsce Arabów i ustanowieniu mandatu, został skazany na śmierć, lecz udało mu się uciec do Ammanu.
Działalność w Transjordanii
Po przybyciu do Ammanu ar-Rikabi stał się jednym z wojskowych doradców emira Abd Allaha, który wkrótce mianował go premierem. Zgromadził wokół siebie polityków pochodzenia syryjskiego, którzy również uciekli w 1920 roku z Damaszku. Odegrali oni kluczową rolę w budowie nowoczesnego państwa w Jordanii. W 1922 roku ar-Rikabi prowadził negocjacje z Brytyjczykami w imieniu emira Abd Allaha, starając się o uzyskanie pełnej niepodległości dla Transjordanii. Niestety, zakończyły się one niepowodzeniem, a emirat zyskał jedynie autonomię.
Powrót do Syrii
W 1924 roku ar-Rikabi, po ogłoszeniu amnestii przez władze mandatowe, mógł wrócić do Syrii. W 1931 roku założył Partię Monarchistyczną, skupiającą byłych doradców Fajsala oraz oficerów armii osmańskiej, domagającą się restauracji monarchii haszymickiej w Syrii i powrotu Fajsala, króla Iraku, na tron. W 1932 roku zdobył mandat do parlamentu niesuwerennej Republiki Syryjskiej, jednak bez powodzenia brał udział w wyborach prezydenckich. Rok później, po śmierci Fajsala, ar-Rikabi wycofał się z życia politycznego.
Przypisy