Ali Pasza z Gusinja (tur. Gusinyeli Ali Paşa, alb. Ali Pashë Gucia; ur. 1828 w Gusinjem, zm. 5 marca 1888 w Peciu) był osmańskim i albańskim wojskowym, który odgrywał istotną rolę jako jeden z liderów Ligi Prizreńskiej.
Życiorys
Ali Pasza pochodził z rodziny Shabanagaj (czarnog. Šabanagić) i był synem Hasana oraz nieznanej z imienia kobiety z Czarnogóry. Od 1845 roku sprawował funkcję kajmakama w Gusinjem.
Wziął udział w wojnach czarnogórsko-osmańskich w latach 1861–1862 oraz 1876–1878, a także walczył podczas wojny z Rosją w latach 1877–1878. Następnie zaangażował się w działalność Ligi Prizreńskiej, gdzie został mianowany głównodowodzącym albańskich sił partyzanckich. Sprzeciwiał się postanowieniom kongresu berlińskiego, które przewidywały przekazanie miejscowości Plav i Gusinje Księstwu Czarnogóry. W tym celu Ali wielokrotnie udawał się do Konstantynopola, aby negocjować z sułtanem Abdülhamidem II oraz albańskimi działaczami politycznymi. Początkowo był uważany za osobę bliską sułtanowi, jednak po nieudanych negocjacjach z marszałkiem Mehmedem Alim Paszą, jednym z przedstawicieli Imperium Osmańskiego na kongresie berlińskim, jego pozycja uległa zmianie.
Po śmierci marszałka we wrześniu 1878 roku, w regionach Plavu i Gusinja znajdowało się około 10 tysięcy uzbrojonych albańskich rebeliantów pod dowództwem Alego Paszy. Od listopada 1879 do stycznia 1880 roku, wojska czarnogórskie dowodzone przez Marka Miljanova bezskutecznie próbowały zdobyć te obszary, przegrywając nawet bitwę o Novšiće. W rezultacie Czarnogóra zrezygnowała z prób militarnego przejęcia tych terenów. W 1880 roku odbyły się długie negocjacje, które doprowadziły do decyzji o oddaniu Ulcinja Czarnogórze. W odpowiedzi, w lipcu 1880 roku, w mieście pojawiło się 3,5 tysiąca albańskich bojowników, a Ali Pasza wysyłał delegatów do Debaru w celu zwerbowania ochotników do obrony miasta. Ostatecznie jednak Ulcinj przeszedł w ręce Czarnogóry w listopadzie 1880 roku. Działalność Alego Paszy pod koniec istnienia Ligi Prizreńskiej pozostaje nieznana.
W 1881 roku Ali Pasza otrzymał tytuł bejlerbeja i następnie objął funkcję mutasarrifa w Sandżaku Peć. W 1887 roku doszło do zamachu na jego życie.
Posługiwał się językiem tureckim oraz serbskim.
W kulturze
W dziele Lahuta e Malcís autorstwa Gjergja Fishty, Ali Pasza z Gusinja jest główną postacią ósmej pieśni i został także wymieniony w dziewiątej.
Przypisy
Bibliografia
XhaferX. Belegu XhaferX., Lidhja e Prizrenit e veprimet e sajë, 1939.
StavroS. Skëndi StavroS., The Albanian National Awakening, Princeton: Princeton University Press, 1967, ISBN 978-1-4008-4776-1.
Eqrem bejE. Vlora Eqrem bejE., Lebenserinnerungen: 1912 bis 1925, 1973, ISBN 978-3-486-47571-5.
ĐorđeĐ. Mikić ĐorđeĐ., Društvene i ekonomske prilike kosovskih srba u XIX i početkom XX veka, 1988, ISBN 978-86-7025-077-2.
GeorgeG. Gawrych GeorgeG., The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913, Londyn: I.B. Tauris, 2006, ISBN 978-1-84511-287-5.
GjergjG. Fishta GjergjG., RobertR. Elsie RobertR., JaniceJ. Mathie-Heck JaniceJ., The highland lute: (Lahuta e malcís): the Albanian national epic, Londyn: I.B. Tauris, 2005, ISBN 1-84511-118-4.
MarenglenM. Verli MarenglenM., Nga Kosova për Kosovën: profile biografike personalitetesh dhe luftëtarësh të shquar: studime, skica, publicistikë, dokumente, ilustrime, Band 1, Botimpex, 2006, ISBN 978-99943-801-1-4.
BeqirB. Meta BeqirB., FeritF. Duka FeritF., MarenglenM. Verli MarenglenM., Dokumente austro-hungareze për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit I, Tirana, Prisztina: Albanica, 2008, ISBN 978-9951-8735-3-6.
RobertR. Elsie RobertR., A Biographical Dictionary of Albanian History, Londyn: I.B. Tauris, 2012, ISBN 978-1-78076-431-3.
