Ali Mały

Ali Mały

Ali Mały, znany również jako Ali II z Jedżu (urodzony około 1819, zmarł około 1866) był przedstawicielem rasy Begiemdyru oraz regentem Cesarstwa Etiopii. Był synem Aluli z Jedżu i Menem Liben Amede, która później została cesarzową dzięki małżeństwu z Janem III. Ali był również bratankiem rasa Gugsy z Jedżu. Pochodził z dynastii Sjera Guangul, która rządziła tradycyjną stolicą cesarską – Gonderem, w czasie rozbicia dzielnicowego Etiopii. Ali był ostatnim przedstawicielem tej dynastii, a jego upadek władzy w zasadzie zakończył okres rozbicia kraju, który został zjednoczony przez Teodora II w 1855 roku.

Początki panowania

Po śmierci swojego kuzyna, rasa Doriego w 1831 roku, Ali objął władzę nad Begiemdyrem oraz regencję cesarską w młodym wieku dwunastu lat. Został wybrany na spotkaniu możnowładców plemienia Jedżu Oromo w stolicy dynastii Sjera Guangul, Debre Tabor, w lipcu 1831 roku. Jego matka, Menen, szybko zyskała przewagę w radzie regencyjnej, której skład tworzyło trzech dostojników, i miała znaczący wpływ na decyzje polityczne syna przez następne dziesięć lat. Panowanie Alego Małego było pełne wojen oraz tłumienia buntów. W 1832 roku Ali uczynił cesarzem Sahle Dyngyla, co spotkało się z oporem duchowieństwa z Azazo. Duchowni wywarli nacisk na rasa, aby ten zmienił cesarza. W tym samym roku na tronie zasiadł Gebre Krystos, który jednak zmarł po trzech miesiącach. W październiku 1832 roku Sahle Dyngyl został przywrócony na tron.

Małżeństwo

Ali Mały ożenił się z Hirut, córką dedżazmacza Uube Hajle Marjama, możnowładcy z prowincji Semien i Tigraj. W obawie przed bitwą pod Debre Tabor w lutym 1842 roku, umieścił ją w kościele Mahdere Marjam dla jej bezpieczeństwa. Niestety, jego przeciwnicy naruszyli schronienie kościoła i porwali Hirut. Ich jedyna córka, Teuabecz Ali, poślubiła w 1848 roku dedżazmacza Kassę Hajlu, który później został cesarzem jako Teodor II.

Koniec panowania

W październiku 1846 roku Kassa Hajlu pokonał w dwóch bitwach pod Dembiją wojska cesarzowej Menen. Ali Mały w tym czasie przebywał w Godżamie, gdzie starał się pokonać lokalnego wodza Birru Goszu i nie mógł wesprzeć matki. Kassa ponownie odniósł zwycięstwo nad wojskami cesarzowej Menen 18 czerwca 1847 roku pod Iloha, gdzie udało mu się pojmać Menen oraz jej męża, byłego cesarza Jana III. Po pewnym czasie zostali uwolnieni. W 1849 roku Kassa Hajlu pogodził się z Alim i pozostał mu wierny przez następne trzy lata, jednak później relacje między nimi uległy pogorszeniu. 29 czerwca 1853 roku Ali został pokonany przez swojego zięcia w bitwie pod Ayshal, co doprowadziło do utraty jego terytoriów oraz regencji. Najpierw schronił się w lokalnym kościele, a następnie uciekł do swoich krewnych w prowincji Uello. Jego dalsze losy są nieznane, chociaż Chris Proutky oraz J. Spencer Trimingham podają, że zmarł około 1866 roku.

Zobacz także

• Zemene mesafynt
• Ali Wielki
• Aligaz z Jedżu
• Jymam z Jedżu
• Marjo z Jedżu
• Etiopistyka

Przypisy

Bibliografia

Abir, Mordechai (1968). Ethiopia: The Era of the Princes; The Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian Empire (1769-1855). Londyn: Longmans.

Rubenson, Sven (1966). King of Kings: Tewodros of Ethiopia. Addis Abeba: Uniwersytet Haile Selassie I.

J. Spencer Trimingham, Islam in Ethiopia (Oxford: Geoffrey Cumberlege dla Uniwersytetu, 1952).

Weld Blundell, H. (1922). The Royal chronicle of Abyssinia, 1769-1840. Cambridge: Uniwersytet.

Chris Proutky, Empress Taytu and Menelik II: Ethiopia 1883-1910 (Trenton: The Red Sea Press, 1986).

Andrzej Bartnicki: Historia Etiopii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 1987.