Ali Baba

Ali Baba i czterdziestu rozbójników

Ali Baba (arab. علي بابا) to postać z jednej z najbardziej znanych baśni z kolekcji Tysiąca i jednej nocy zatytułowanej „Ali Baba i 40 rozbójników”.

Jest on skromnym rzemieślnikiem perskim (w niektórych źródłach określanym jako arabskim), który przypadkowo zdobył magiczne zaklęcie „Sezamie, otwórz się!”. Po jego wypowiedzeniu, otwierała się grota, w której tytułowi rozbójnicy przechowywali swoje łupy.

Ali Baba i czterdziestu rozbójników – według Księgi tysiąca i jednej nocy

Ali Baba mieszkał w jednym z miast perskiej prowincji Chorasan razem z ojcem i bratem Kasimem. Po śmierci ojca bracia podzielili się majątkiem i zaczęli żyć osobno. Kasim ożenił się z zamożną kobietą i zajął się handlem, szybko zdobywając majątek. W przeciwieństwie do niego, Ali Baba, który poślubił ubogą kobietę, wkrótce znalazł się w trudnej sytuacji finansowej i podjął pracę jako drwal.

Zaintrygowany, Ali Baba postanowił spróbować użyć magicznej furtki. Podszedł i powtórzył zaklęcie, a wrota otworzyły się dla niego. W środku odkrył ogromne skarby, które przez pokolenia gromadzili rozbójnicy. Postanowił zabrać część z nich, sądząc, że pochodzą one z kradzieży, więc nie były właściwie własnością zbójników. Wracając do domu, był obładowany złotem i kosztownościami.

Pomimo starań Ali Baby i jego żony, aby ukryć swoje bogactwa, poprawa ich sytuacji finansowej zwróciła uwagę Kasima i jego żony. Naciskany przez brata, Ali Baba ujawnił źródło swojego majątku. Kasim postanowił sam udać się do skarbczyka, powtarzając zaklęcie „Sezamie, otwórz się!”. Gdy już obładowany kosztownościami chciał wyjść, zapomniał hasła. Został uwięziony aż do przybycia zbójców, którzy natychmiast go zabili, pozostawiając jego poćwiartowane ciało w Sezamie, jako przestrogę dla innych włamywaczy.

Kiedy Ali Baba dowiedział się o zaginięciu brata, pełen obaw udał się do kryjówki zbójców, gdzie ujrzał poćwiartowane zwłoki Kasima. Zabrał je, aby urządzić bratu pogrzeb, a jego żonę Kasima pojął za drugą żonę. W ten sposób odziedziczył majątek brata, w tym piękną i mądrą etiopską niewolnicę Mardżanę.

Mardżana znalazła krawca imieniem Baba Mustafa, który zszył ciało Kasima przed pogrzebem, aby zachować pozory naturalnej śmierci. Chcieli, aby plotki o śmierci nie dotarły do zbójców, którzy mogli zaatakować również Ali Babę. Zbójcy, widząc, że ciało Kasima zniknęło, zrozumieli, że jeszcze przynajmniej jedna osoba zna hasło do ich skarbca. Postanowili ją znaleźć i zabić. Wyznaczyli jednego zbójcę, który w przebraniu kupca miał przeprowadzić śledztwo. Zbójca przypadkowo odnalazł krawca, który chwalił się swoimi umiejętnościami, mówiąc, że zszył kiedyś ludzkie zwłoki. Baba Mustafa zgodził się za pieniądze zaprowadzić go do domu, w którym dokonał tej operacji.

Zbójca zrozumiał, że zszyty człowiek to Kasim, a właściciele domu to jego wspólnicy, którzy ich okradli. Oznaczył kredą drzwi domu Ali Baby i wrócił do bandy. Kiedy jednak bandyci przybyli do miasta, nie mogli znaleźć domu. Niewolnica Mardżana, widząc znak kredą na drzwiach i czując zły omen, zaznaczyła takie same znaki na wszystkich domach na ulicy, przez co zbójca nie był w stanie rozpoznać, który dom jest właściwy. Zbójcy opuścili więc miasto, a poza nim zabili nieudolnego zwiadowcę. Następnie wysłali innego, który również powtórzył błąd poprzednika i został zabity przez bandę.

W końcu do krawca przyszedł sam herszt, który nie oznaczył drzwi, lecz policzył je od rogu ulicy do domu, wskazanego przez krawca. W ten sposób dowiedzieli się, gdzie mieszka Ali Baba. Postanowili zabić go i wszystkich domowników, dokonując tego podstępem. Kupili dwadzieścia mułów i bukłaki na oliwę. Herszt przebrał się za handlarza oliwy, a zbójnicy schowali się w bukłakach na mułach, z wyjątkiem jednego, który rzeczywiście zawierał oliwę, ponieważ zostało już tylko trzydziestu ośmiu zbójców.

Herszt, prowadząc muły, udał się do domu Ali Baby i poprosił o gościnę, udając handlarza. Ali Baba zgodził się go przenocować. Słudzy znieśli bukłaki i ustawili je na dziedzińcu. Zgodnie z planem herszt miał dać znak, rzucając kamień przez okno na dziedziniec, co oznaczało, że zbójcy mają opuścić bukłaki i rozpocząć atak. Jednak niewolnica Mardżana przypadkowo usłyszała głos dochodzący z jednego z bukłaków. Szybko zrozumiała, że rzekomy handlarz to bandyta z towarzyszami, którzy chcą ich zaatakować. Nie mówiąc nikomu, poszła do kuchni i zagotowała oliwę, a następnie wlała ją do każdego z bukłaków, tak że zbójcy zostali ugotowani. Tymczasem herszt, zgodnie z planem, rzucił kamień z sypialni, zdumiony, gdy okazało się, że jego banda nie reaguje na hasło. Zszedł na dół i zobaczył, co się stało z jego towarzyszami. W przerażeniu uciekł z domu Ali Baby.

Następnego dnia Mardżana opowiedziała Ali Babie i jego żonom o wydarzeniach z poprzedniej nocy, pokazując ugotowane w oliwie ciała zbójców. Ali Baba był pełen podziwu dla jej odwagi i sprytu.

Herszt zbójców, który doszedł do siebie po przerażeniu, postanowił pomścić śmierć swoich kompanów. Powrócił do miasta, udając kupca tkanin. Wynajął dom i sklep, szybko zdobywając popularność dzięki tanim towarom, które pochodziły z rabunku. Umiał udawać życzliwego i przyjacielskiego człowieka, co pozwoliło mu zaprzyjaźnić się z synem Ali Baby, Machmetem, który nie miał pojęcia, że jego nowy przyjaciel to zbójca, który pragnie zguby jego rodziny. Pewnego dnia Machmet zaprosił „przyjaciela” na kolację do swojego domu. Ali Baba i jego rodzina przyjęli zbójnika gościnnie, nie rozpoznając w nim byłego handlarza oliwy, ponieważ herszt zmienił wygląd. Liczył na to, że gdy gospodarze się upiją, będzie mógł ich zabić. Jednak Mardżana, pracująca przy stole, znów rozpoznała zbójcę. Szybko opuściła salę, a po chwili wróciła w przebraniu tancerki. Jej taniec wywołał aplauz, a zbliżając się do zbójcy, nieoczekiwanie wyjęła kindżał i przebiła mu serce.

Później wyjaśniła Ali Babie i jego synowi, że ów rzekomy kupiec to były handlarz oliwy, który już raz ich odwiedził, a w rzeczywistości był zbójem, który czyhał na ich życie. Ali Baba był wdzięczny Mardżanie za uratowanie życia i obdarzył ją wolnością. Oprócz tego zaproponował jej małżeństwo z Machmetem, który od dawna darzył ją uczuciem. Wkrótce się pobrali. Kiedy Ali Baba i jego rodzina upewnili się, że wszyscy zbójcy zginęli, mogli swobodnie korzystać ze skarbów Sezamu.

Adaptacje filmowe

• Ali Baba i czterdziestu rozbójników – amerykański film z 1944 roku
• Ali Baba i czterdziestu rozbójników – francuski film z 1954 roku
• Przygody Ali Baby i czterdziestu rozbójników – radziecko-indyjski film z 1979 roku
• Ali Baba – australijski film animowany z 1991 roku
• Baśnie z tysiąca i jednej nocy (Ali Baba i czterdziestu rozbójników – odcinek 3) – francuski serial animowany z 1993 roku
• Skarbczyk najpiękniejszych bajek (Ali Baba i 40 rozbójników – odcinek 15) – japoński serial animowany z 1995 roku
• Ali Baba i czterdziestu rozbójników – film z 2007 roku

Przypisy