Ali Akbar Welajati (urodzony 24 czerwca 1945 w Rostamabadzie) to irański polityk, który pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych Iranu w latach 1981-1996.
Życiorys
Ukończył studia z zakresu medycyny na Uniwersytecie Teherańskim, gdzie następnie specjalizował się w pediatrii oraz leczeniu chorób zakaźnych na Johns Hopkins University.
Jako student angażował się w działalność Islamskiego Stowarzyszenia Lekarzy, co przyczyniło się do wzrostu aktywności tej organizacji. W 1961 roku dołączył do świeckiego Frontu Narodowego, w którym działał przez dwa lata, co tłumaczył tym, że była to jedyna znacząca organizacja opozycyjna. Później związał się na stałe z kręgami szyickich uczonych i działaczy religijnych. W swojej przeszłości wielokrotnie był zatrzymywany i przesłuchiwany przez tajną policję polityczną SAWAK, pierwszy raz w wieku siedemnastu lat.
Po rewolucji islamskiej został wiceministrem zdrowia oraz w pierwszej kadencji deputowanym Islamskiego Zgromadzenia Konsultatywnego z okręgu Teheranu.
Minister spraw zagranicznych Iranu
W 1981 roku objął stanowisko ministra spraw zagranicznych, które zajmował przez następne piętnaście lat. Pod koniec lat 80. XX wieku, wspólnie z przewodniczącym parlamentu Alim Akbarem Haszemim Rafsandżanim, uczestniczył w tajnych negocjacjach między Iranem a Stanami Zjednoczonymi. Podczas tych rozmów Amerykanie zgodzili się na nielegalną sprzedaż broni Iranowi w zamian za pomoc w uwolnieniu amerykańskich zakładników przetrzymywanych przez Hezbollah w Beirucie. Uzyskane w ten sposób fundusze zostały przeznaczone na wspieranie nikaraguańskiej partyzantki Contras, walczącej z rządem sandinistów (znane jako afera Iran-Contras).
Po rozpadzie Związku Radzieckiego starał się przywrócić Iranowi status mocarstwa regionalnego, dążąc do odgrywania roli rozjemcy w konfliktach między nowo powstałymi państwami oraz prowadzenia polityki poszanowania granic i współpracy regionalnej. W tym okresie Iran przyczynił się do ożywienia działalności Organizacji Współpracy Gospodarczej, która łączy azjatyckie muzułmańskie państwa niearabskie. W relacjach z krajami powstałymi po rozpadzie ZSRR Welajati kierował się pragmatycznymi, a nie religijnymi względami. Iran utrzymywał dobre stosunki z chrześcijańską Armenią, w opozycji do szyickiego Azerbejdżanu, który zbliżył się do Stanów Zjednoczonych i Turcji. Iran brał udział w działaniach mających na celu rozwiązanie konfliktów oraz stabilizację sytuacji w Górskim Karabachu i Tadżykistanie.
Welajati był wymieniany jako jeden z inspiratorów zabójstwa irańskich liderów Kurdów: Sadegha Szarafkandiego, Fattaha Aboliego oraz Homajuna Ardalana, które miało miejsce w berlińskiej restauracji Mykonos 17 października 1992 roku; irańskie władze zaprzeczyły jakimkolwiek związkom z tym incydentem.
W 1996 roku zrezygnował z ministerialnej posady i został doradcą Najwyższego Przywódcy ds. zagranicznych. W 2005 roku wystartował w wyborach prezydenckich, jednak ostatecznie wycofał swoją kandydaturę, popierając Haszemiego Rafsandżaniego. Po raz drugi ubiegał się o urząd prezydenta Iranu w wyborach w 2013 roku, które wygrał Hasan Rouhani, zdobywając 6,18% głosów (zajmując piątą pozycję spośród sześciu kandydatów).
Welajati jest także autorem książek dotyczących chorób zakaźnych oraz gruźlicy, a także prac poświęconych historii perskiej i irańskiej dyplomacji oraz stosunkowi Iranu do problemu palestyńskiego.
Przypisy
