Algirdas Mykolas Brazauskas
Algirdas Mykolas Brazauskas (ur. 22 września 1932 w Rakiszkach, zm. 26 czerwca 2010 w Wilnie) był litewskim politykiem, który w okresie ZSRR był aktywnym działaczem komunistycznym. Sprawował urząd prezydenta Litwy w latach 1993–1998 oraz był premierem Litwy w latach 2001–2006.
Życiorys
W 1956 roku ukończył studia inżynieryjne w Kowieńskim Instytucie Politechnicznym. Następnie obronił pracę z zakresu ekonomii w CEMI (instytucie ekonomiczno-matematycznym Akademii Nauk ZSRR w Moskwie), uzyskując w 1974 roku stopień doktora.
Po zakończeniu edukacji rozpoczął pracę w branży budowlanej. W latach 1956–1957 pełnił funkcję głównego inżyniera przy budowie hydroelektrowni kowieńskiej, a od 1958 do 1962 roku był naczelnikiem zarządu przedsiębiorstwa budownictwa energetycznego. Od 1962 roku kierował wydziałem materiałów budowlanych w Radzie Gospodarki Narodowej Litewskiej SRR. W latach 1965–1966 pełnił obowiązki ministra przemysłu materiałów budowlanych, a następnie został zastępcą przewodniczącego Państwowego Komitetu Planowania, pełniąc tę funkcję do 1977 roku.
W 1977 roku objął stanowisko sekretarza, a w 1988 roku I sekretarza Komitetu Centralnego KPL. 24 lutego 1990 roku został wybrany do Rady Najwyższej Litewskiej SRR, a także był jednym z sygnatariuszy Aktu Przywrócenia Państwa Litewskiego z 11 marca tego samego roku.
Do 1992 roku pełnił rolę zastępcy przewodniczącego Rady Najwyższej, która przekształciła się w Sejm Republiki Litewskiej. Doprowadził do powstania nowej formacji politycznej, Litewskiej Demokratycznej Partii Pracy, bazującej na Komunistycznej Partii Litwy. Współpracował z rządem Kazimiery Prunskienė, przyjmując postawę zachowawczą w opozycji do głównego nurtu Sąjūdisu, związanej z Vytautasem Landsbergisem.
W 1992 roku poprowadził postkomunistów do zwycięstwa w wyborach parlamentarnych, stając się nowym marszałkiem Sejmu i jednocześnie głową państwa. W 1993 roku wygrał pierwsze po odzyskaniu niepodległości wybory prezydenckie, pokonując wspieranego przez opozycję ambasadora w USA Stasysa Lozoraitisa. Oba te sukcesy były interpretowane jako efekt kryzysu ekonomicznego i rozczarowania rządami niepodległościowego Sąjūdisu. Urząd prezydenta sprawował do 1998 roku, nie ubiegając się o reelekcję.
W 2000 roku ogłosił powstanie koalicji socjaldemokratycznej, która obejmowała Litewską Demokratyczną Partię Pracy, Litewską Partię Socjaldemokratyczną oraz dwa mniejsze ugrupowania, samemu nie kandydując w tym czasie do parlamentu. Utworzony lewicowy blok wygrał wybory parlamentarne w tym samym roku, jednak pozostał w opozycji do nowo powołanego rządu Rolandasa Paksasa.
W styczniu 2001 roku Algirdas Brazauskas stanął na czele Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej, do której formalnie przyłączyła się LDDP. W lipcu tegoż roku został premierem Litwy, gdy jego ugrupowanie nawiązało współpracę z Nowym Związkiem po rozpadzie koalicji partii liberalnych.
Po wyborach parlamentarnych w 2004 roku pozostał na stanowisku premiera, inicjując nową koalicję rządową, w której uczestniczyła m.in. Partia Pracy. Sprawował urząd premiera do czerwca 2006 roku, kiedy to podał się do dymisji w związku z ujawnieniem kilku afer w zapleczu politycznym jego rządu, co doprowadziło do wyjścia Partii Pracy z koalicji. W 2007 roku zrezygnował również z kierowania socjaldemokratami.
Algirdas Brazauskas zmarł 26 czerwca 2010 roku w Wilnie w wieku 77 lat na raka prostaty. Metropolita wileński Audrys Bačkis nie zgodził się na wniesienie trumny z ciałem prezydenta do katedry wileńskiej na czas uroczystości pogrzebowych, co wywołało liczne kontrowersje. 1 lipca 2010 roku został pochowany na cmentarzu na Antokolu.
Życie prywatne
W pierwszym małżeństwie był żonaty z Juliją Brazauskienė, z którą miał dwie córki: Audronę i Laimę. Po raz drugi ożenił się z Kristiną Butrimienė. Miał brata Gerarda, który był dyrektorem szwedzkiego koncernu Euroc AB na Litwę.
Odznaczenia i wyróżnienia
- Krzyż Wielki ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (Litwa)
- Gwiazda Tysiąclecia Litwy (2009, Litwa)
- Krzyż Wielki Orderu Wyzwoliciela San Martina (Argentyna)
- Order Słonia (1996, Dania)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (1997, Estonia)
- Krzyż Wielki Orderu Białej Róży (Finlandia)
- Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja)
- Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
- Komandor Orderu Honoru (Grecja)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Trzech Gwiazd (1996, Łotwa)
- Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Zasługi (Norwegia)
- Order Orła Białego (1996, Polska)
- Order Honoru (2010, Rosja)
- Krzyż Wielki Orderu Infanta Henryka (2003, Portugalia)
- Order Królewski Serafinów (Szwecja)
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina)
- Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1997, Włochy)
- Tytuł honorowego obywatela Wilna
Przypisy
Bibliografia
Nota biograficzna na stronie Sejmu Republiki Litewskiej. [dostęp 2010-07-02]. (lit.).
