Algieria Francuska
Algieria Francuska (fr. Algérie française, arab. الجزائر المستعمرة trb. al-Dżzair al-Mst`mra trl. āl-ǧzā’īr āl-mst`mrť) to obszar położony na północy Afryki oraz w południowej części basenu Morza Śródziemnego, który w 1830 roku został podbity przez Francję i stopniowo kolonizowany przez francuskich osadników. W latach 1830–1834 teren ten był okupowany wojskowo, w latach 1834–1848 uzyskał status kolonii francuskiej, a od 1848 roku do zakończenia istnienia był de iure integralną częścią Francji, mimo że de facto funkcjonował jako terytorium zależne. Algieria Francuska zlikwidowana została w 1962 roku po odzyskaniu niepodległości przez Algierię.
Historia
W 1830 roku Francja rozpoczęła inwazję na Algierię, która miała brutalny przebieg. Pretekstem do tej akcji stał się incydent dyplomatyczny, w którym władca Algierii, Hussein Dej, spoliczkował francuskiego dyplomatę, domagając się spłaty 31-letniego długu zaciągniętego w 1799 roku, który Francja zaciągnęła na pokrycie wyprawy Napoleona do Egiptu. Szacuje się, że podczas francuskiej okupacji mogło zginąć nawet do 5 milionów Algierczyków. W 1848 roku Algieria została de iure włączona do Francji i pozostała jej częścią aż do 1962 roku, kiedy to w wyniku wojny algierskiej przyznano jej niepodległość.
Status Algierii zmieniał się wielokrotnie. Po początkowej okupacji wojskowej, w 1834 roku nadano jej status kolonii. W 1848 roku Konstytucja II Republiki uznała Algierię za integralną część terytorium francuskiego. Mimo że formalnie była częścią Francji, w praktyce nadal funkcjonowała jako kolonia, w której tylko część praw metropolii była stosowana, a znacząca część prawodawstwa była uchwalana oddzielnie dla Algierii. Początkowo jedynym „francuskim” prawem w Algierii było prawo do wyboru deputowanych do parlamentu francuskiego. Algieria, podzielona na departamenty, miała wspólnego gubernatora generalnego mianowanego przez Paryż, który reprezentował interesy Francji, oraz do 1898 roku obieralne zgromadzenie kolonialne. W 1900 roku Algieria uzyskała osobną osobowość prawną i niezależny budżet. Wiele przepisów prawnych dyskryminowało ludność autochtoniczną, ograniczając między innymi prawo własności, utrudniając uzyskanie obywatelstwa francuskiego i zakazując wyjazdów do Francji.
W czasie II wojny światowej francuskie wojska stacjonujące w Algierii zadeklarowały lojalność wobec rządu Vichy. W listopadzie 1942 roku miała miejsce amerykańsko-brytyjska operacja desantowa pod nazwą operacja Torch na algierskim wybrzeżu. Po krótkotrwałych walkach wojska francuskie poddały się, a terytorium Algierii znalazło się pod okupacją aliancką. Po wojnie Algierię znów oddano pod kontrolę francuską.
W 1962 roku Algieria ogłosiła niepodległość.
Demografia
W wyniku długotrwałej, trwającej 132 lata przynależności do Francji, Algieria była postrzegana przez społeczeństwo francuskie nie jako kolonia, ale jako integralna część kraju zamorskiego. Na ten stan rzeczy wpływało również osadnictwo Francuzów oraz innych białych Europejczyków, co stanowiło różnicę w porównaniu do innych kolonii. Z danych z 1958 roku wynika, że wśród około 10 milionów mieszkańców Algierii znajdowało się:
- 9 milionów 100 tysięcy rdzennych Algierczyków (91% całej populacji)
- 900 tysięcy Europejczyków (9% populacji, w tym zaledwie 40% to Francuzi, a reszta to Hiszpanie, Portugalczycy, Włosi itp.)
Podział religijny w roku 1954 w odniesieniu do populacji wynoszącej około 9,5 miliona przedstawiał się następująco:
- Muzułmanie – 86,7%
- Katolicy – 11,5%
- Inni (bezwyznaniowcy, ateiści itd.) – 1,8%
Dane te odnoszą się do całego terytorium dzisiejszej Algierii, które wówczas dzieliło się na Algierię (210 tys. km² i około 8,7 miliona ludności) oraz Saharę (1 milion 981 tys. km² i około 812 tysięcy mieszkańców).
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
A. Kasznik-Christian, Algieria. Historia państw świata w XX wieku. Wyd. Trio, Warszawa 2006.
