Alfredo Stroessner Matiauda (ur. 3 listopada 1912 w Encarnación, zm. 16 sierpnia 2006 w Brasílii) był paragwajskim generałem oraz politykiem, który pełnił funkcję prezydenta i dyktatora Paragwaju w latach 1954–1989.
== Życiorys ==
=== Pochodzenie, wczesne lata i kariera ===
Alfredo Stroessner Matiauda przyszedł na świat 3 listopada 1912 roku w Encarnación. Jego ojcem był Hugo Stroessner, który pochodził z Hof w Bawarii. Był on synem maszynisty i pracował jako księgowy w browarze. W 1898 roku wyemigrował do Paragwaju, gdzie ożenił się z Heribertą Matiaudą, zamożną Indianką z plemienia Guarani. Małżonkowie doczekali się trójki dzieci, jednak informacje na temat rodzeństwa przyszłego prezydenta są ograniczone.
Stroessner uczęszczał do szkół w Asunción oraz Rio de Janeiro. 1 marca 1929 roku rozpoczął naukę w Akademii Wojskowej w Asunción, którą ukończył po trzech latach. Jako podporucznik artylerii brał udział w wojnie z Boliwią o Chaco w latach 1932–1935. W okresie od marca 1940 do lutego 1941 roku kontynuował naukę w Wojskowej Szkole Uzbrojenia w Brazylii, gdzie uzyskał stopień majora. Od 1943 roku kształcił się na członka sztabu generalnego.
W 1947 roku wziął udział w paragwajskiej wojnie domowej, wspierając Federica Chavesa. Szybko awansował w strukturach wojskowych, a w 1948 roku został najmłodszym generałem brygady w całej Ameryce Łacińskiej. Po wojnie domowej Chaves został prezydentem, a w 1951 roku Stroessner objął stanowisko naczelnego dowódcy sił zbrojnych, przystępując również do Partii Colorado.
=== Prezydent i dyktator ===
W 1954 roku generał Stroessner, przy wsparciu armii, dokonał zamachu stanu, ogłaszając się prezydentem Paragwaju. Jego kadencja była wielokrotnie przedłużana w latach 1958, 1963, 1968, 1973, 1978, 1983 i 1988. Stroessner był drugim, po Fidela Castro, najdłużej rządzącym dyktatorem w Ameryce Łacińskiej. Jako prezydent zreorganizował prawicową Partię Colorado, która stała się kluczowym wsparciem jego reżimu, równocześnie z wojskiem. Od drugiej połowy lat 50. XX wieku reżim Stroessnera stawiał czoła opozycji, w tym antyrządowej partyzantce i Kościołowi katolickiemu.
Alfredo Stroessner wprowadził kult swojej osoby w rządzonym przez siebie Paragwaju – po zamachu stanu w miastach pojawiły się jego wizerunki, a jedno z miast, Ciudad del Este, przemianowano na Puerto Presidente Stroessner. Lubił, gdy nazywano go El Excelentissimo (pol. „Najwspanialszy”). Jego rządy były naznaczone korupcją, porwaniami, torturami i morderstwami; szacuje się, że podczas jego kadencji zginęło około 4–5 tysięcy osób. Współpracował z CIA oraz innymi dyktatorami regionu w ramach operacji Kondor, która doprowadziła do morderstw wielu przedstawicieli opozycji w Ameryce Południowej. Stroessner był zwolennikiem nazizmu oraz antysemitą, a także zagorzałym antykomunistą – za jego rządów żadne z państw socjalistycznych nie miało w Paragwaju swojej ambasady, z wyjątkiem Jugosławii. W Paragwaju schronienie znaleźli obaleni dyktatorzy, tacy jak Anastasio Somoza Debayle z Nikaragui, oraz liczni zbrodniarze wojenni z II wojny światowej, w tym Josef Mengele, którego pobyt w Paragwaju był przez Stroessnera wielokrotnie podważany.
Prezydent formalnie dopuszczał istnienie opozycji, co było jedynie propagandą. W kraju funkcjonowała tajna policja polityczna, która była szkolona przez byłych członków hitlerowskiego Schutzstaffel (SS). W okresie dyktatury setki tysięcy Paragwajczyków trafiły do więzień z powodu sprzeciwu wobec rządu. Najgorszą reputację miało więzienie La Técnica, gdzie tysiące osób zniknęło bez śladu. Wśród więźniów byli nawet senatorowie, a jeden z nich przeżył, relacjonując po latach tortury, w tym wbijanie szpilek pod paznokcie. Alfredo Stroessner intensywnie prześladował lewicowe ruchy, co przyniosło mu sympatię i wsparcie ze strony Stanów Zjednoczonych w okresie zimnej wojny. Dobre stosunki z USA utrzymywały się aż do lat 80. XX wieku, kiedy to prezydent Ronald Reagan nałożył sankcje na Paragwaj.
Stroessner był tolerowany przez kraje kapitalistyczne ze względu na swoją politykę gospodarczą, która opierała się na dyscyplinie finansowej oraz spłacie pożyczek zaciągniętych w Banku Światowym. Udało mu się również utrzymać stabilną walutę, co było rzadkością w Ameryce Południowej. W trakcie swojej prezydentury wspierał rozwój i gwarantował zagranicznym inwestycjom, szczególnie amerykańskim, a jego działania były głównie na korzyść przedsiębiorców i właścicieli ziemskich. Starał się również zyskać poparcie społeczeństwa poprzez inwestycje w opiekę zdrowotną i edukację. W 1973 roku był autorem kontraktu na budowę elektrowni wodnej Itaipu na granicy z Brazylią, która stała się największym tego typu obiektem na świecie. Po jej ukończeniu Paragwaj uzyskał stałe wpływy do budżetu dzięki sprzedaży nadwyżek energii elektrycznej Brazylii (sam kraj zużywał zaledwie kilka procent tej energii). Stroessner wprowadził również program przydzielania 20-hektarowych działek po nominalnej cenie żołnierzom po zakończeniu służby, co spotkało się z zainteresowaniem blisko 10 tysięcy żołnierzy. Wbrew propagandzie reżimu, zyskami państwa cieszyli się głównie bogaci posiadacze ziemscy i najbogatsi biznesmeni. W kraju panowała korupcja, a członkowie związanej z dyktaturą prawicowej Partii Czerwonej mieli specjalne wpływy, w tym dostęp do lepszej opieki zdrowotnej i rynku pracy. Stroessner czerpał również dochody z handlu narkotykami i nielegalnym obrotem bronią, przez co Paragwaj stał się azylem dla narkotykowych baronów i przemytników. Skutecznie starał się o fundusze od Stanów Zjednoczonych w ramach pomocy sojuszniczej.
=== Upadek i emigracja ===
3 lutego 1989 roku, po 35 latach rządów, Alfredo Stroessner został obalony przez generała Andrésa Rodrígueza, który obawiał się postawienia przed sądem. Niedługo później generał przywrócił rządy cywilne. Obalony dyktator spędził kilka dni w więzieniu, a następnie udał się na wygnanie do Brazylii, gdzie zmarł 16 sierpnia 2006 roku na skutek udaru mózgu, po wcześniejszym zachorowaniu na zapalenie płuc po operacji przepukliny. Paragwaj przez wiele lat usiłował uzyskać jego ekstradycję w celu osądzenia za zbrodnie popełnione podczas jego rządów oraz w ramach operacji Kondor. Po jego obaleniu ujawnione zostały zbrodnie reżimu, w tym przypadki brutalnych tortur i morderstw. Ofiary były bite i torturowane z użyciem prądu, a krzyki ofiar były nagrywane i odtwarzane ich rodzinom przez telefony. Rodziny często zmuszone były do płacenia za zwłoki zamordowanych dysydentów. Z relacji wynika, że Stroessner osobiście nadzorował tortury i przesłuchania.
== Życie prywatne ==
Był żonaty i miał troje dzieci, jednak otaczał się licznymi kochankami, a według jednej z wersji mógł być ojcem piętnastu nieślubnych dzieci.
== Przypisy ==
== Bibliografia ==
Simon Sebag Montefiore, Potwory • Historia zbrodni i okrucieństwa, Świat Książki, s. 270–271 (rozdz. Alfredo Stroessner), tłum. Jerzy Korpanty
