Alfredo Caruana Gatto (urodzony 3 września 1868, zmarły 15 października 1926) był maltańskim prawnikiem, politykiem oraz przyrodnikiem.
Biografia
Alfredo Caruana Gatto przyszedł na świat 3 września 1868 roku w Valletcie jako syn Antonio Caruany Gatto oraz Vincenzy Formosy Montalto. Rozpoczął naukę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Maltańskiego, jednak z powodu swojej wrażliwości na widok krwi, w drugim roku studiów przeszedł na kierunek prawniczy. W 1889 roku uzyskał tytuł BA, a w 1892 roku obronił doktorat z zakresu prawa. Pracował w maltańskim sądownictwie, z naciskiem na prawo karne; w 1901 roku krótko pełnił funkcję zastępcy adwokata koronnego. W trakcie swojej kariery Caruana Gatto był członkiem wielu rządowych komitetów. Później zaangażował się w politykę, dołączając do partii Unione Politica Maltese (UPM), której przewodził Ignazio Panzavecchia. W wyborach z 1921 roku został wybrany do senatu Malty jako reprezentant szlachty, a w latach 1921–1922 pełnił funkcję ministra sprawiedliwości. W 1926 roku dołączył do Partii Narodowej (Partit Nazzjonalista), która powstała z połączenia UPM z Partito Democratico Nazionalista. Pozostał senatorem do momentu swojej śmierci.
Choć był znanym prawnikiem, najbardziej zapisał się w pamięci jako przyrodnik, botanik oraz ornitolog, będąc autorem wielu prac w tych dziedzinach. Znał języki: angielski, włoski, francuski, niemiecki i grecki.
Zainteresowania botaniczne
Od najmłodszych lat interesował się botaniką wysp maltańskich, a także przejawiał żywe zainteresowanie motylami oraz chrząszczami. Mimo licznych obowiązków zawodowych i politycznych, nadal znajdował czas na badania i publikowanie prac dotyczących maltańskiej historii naturalnej, szczególnie flory oraz chrząszczy.
W 1894 roku opublikował pracę na temat najpospolitszych chrząszczy na Malcie, która później została bardziej szczegółowo zaprezentowana w Transactions of the Entomological Society w Londynie. Dwie jego prace dotyczące motyli znalezionych na Malcie ukazały się w Rivista Italiana di Scienze Naturali i Bollettino dell Naturalista. Kolejnym obszarem jego badań były ślimaki bezskorupowe. Jeden z gatunków, który odkrył na Malcie, początkowo uznano za endemiczny. Z czasem jednak znaleziono go również w innych krajach, ale dla upamiętnienia odkrywcy zachowano jego oryginalną łacińską nazwę Deroceras caruanae.
Alfredo Caruana Gatto publikował w różnych maltańskich czasopismach, między innymi w latach 1891–1893 w miesięczniku Mediterranean Naturalist, gdzie pisał o Fungus melitensis oraz o chorobach roślin takich jak winorośl i innych dotyczących muchy pomarańczowej.
W Archivium Melitense, czasopiśmie Società Storica Scientifica, można znaleźć kilka jego prac, w tym studium dotyczące muszli wód słonawych na Malcie oraz badania nad rodzimymi roślinami, takimi jak Euphorbia pubescens, która wyginęła na wyspach w ostatnich dekadach, a także nad wędrownymi motylami, rzadko spotykanymi na Malcie.
Bez wątpienia jednym z jego najważniejszych osiągnięć jest książka Flora melitensis nova, w której wspólnie z Włochem Stefano Sommierem w 1915 roku opublikował spis kwiatów, mchów i porostów wysp maltańskich, liczący około 1990 gatunków.
Caruana Gatto był prezesem Società Economico-Agraria oraz Società Storica Scientifica, której powstaniu się przyczynił. Był także członkiem zagranicznych towarzystw naukowych, takich jak Società botanica italiana, Société Botanique de Paris oraz Linnean Society of London. Wraz z Williamem R. Gattem był jednym z założycieli Malta Map Society.
Caruana Gatto posiadał ogromną kolekcję książek, owadów oraz zielników.
„Afera znaczkowa”
1 kwietnia 1926 roku Alfredo Caruana Gatto rzekomo nabył dwa arkusze nowo wydanego znaczka pocztowego z unikalnym błędem drukarskim, które następnie sprzedał spekulantom z zyskiem. W późniejszym czasie pojawiły się kontrowersje dotyczące sposobu pozyskania tych znaczków, a ustalenia dochodzenia prowadzonego w 1930 roku, już po śmierci Caruany Gatto, przez komisję powołaną przez rząd, były niejednoznaczne.
Śmierć
28 września 1926 roku Caruana Gatto planował spędzić następny dzień z jedną ze swoich bliskich przyjaciółek, Carmelą Penzą, w Ghajn il-Kbir w Girgenti. W trakcie tego wyjazdu poczuł pragnienie i postanowił napić się wody ze źródła, co wcześniej nigdy mu się nie zdarzyło. Według Penzy Caruana Gatto „wypił śmierć”. Następnego dnia obudził się niezdolny do wstania.
15 października 1926 roku Alfredo Caruana Gatto zmarł na tyfus. Miał 58 lat.
Losy kolekcji
Po śmierci Caruany Gatto jego kolekcje książek, ślimaków i owadów zostały przekazane do muzeum z zastrzeżeniem, że zostaną sklasyfikowane i uporządkowane przez kustosza sekcji historii naturalnej, Giuseppe Despotta. Niestety, z powodu choroby Despotta prace nad klasyfikacją nigdy nie zostały zrealizowane, a kolekcja ślimaków pozostała schowana w pudełkach. Udokumentowano, że osoby niebędące ekspertami w badaniach naukowych pomieszały eksponaty, co doprowadziło do zniszczenia kolekcji.
Caruana Gatto przekazał również kilka kolekcji na Royal University of Malta, w tym zielnik liczący ponad trzysta woluminów roślin, kolekcję alg morskich, a także zbiór porostów i grzybów oraz mszaków, wraz z informacjami na temat ich pielęgnacji. Zostały one sklasyfikowane i uporządkowane przez Carmelę Penzę i umieszczone w ogrodach botanicznych Argotti.
Przypisy
