Alfred Wysocki

Alfred Wysocki

Alfred Wysocki (urodzony 26 sierpnia 1873 w Łańcucie, zmarł 3 września 1959 w Krakowie) był polskim prawnikiem oraz dyplomatą, a także senatorem V kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej.

Życiorys

Wysocki pochodził z rodziny Alfreda Wysockiego h. Odrowąż (1848–1904), inżyniera i właściciela majątku Polna koło Grybowa w Małopolsce, oraz Rozalii z Miłkowskich h. Prus (1847–1903). Maturę zdał w Nowym Sączu, prawdopodobnie w tamtejszym c.k. gimnazjum. W 1898 roku, po odbyciu studiów na Wydziale Prawniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i dwu semestrach prawa międzynarodowego w Berlinie, uzyskał stopień doktora. W Berlinie nawiązał przyjaźń ze Stanisławem Przybyszewskim oraz artystami skandynawskimi. We wrześniu 1898 roku był sekretarzem redakcji krakowskiego tygodnika „Życie” i krótko przed przejęciem czasopisma przez Przybyszewskiego, pełnił funkcję redaktora odpowiedzialnego do końca października tego samego roku. Na przełomie wieków był częścią młodopolskiej bohemy lwowskiej, ciesząc się zaufaniem Jana Kasprowicza, który wówczas został porzucony przez żonę na rzecz Przybyszewskiego.

W 1900 roku Wysocki wstąpił do służby dyplomatycznej Austro-Węgier. Od listopada 1900 roku pracował w Namiestnictwie we Lwowie, gdzie kolejno był zatrudniony w Radzie Szkolnej Krajowej, w urzędowym organie „Gazeta Lwowska” oraz w sekretariacie namiestnika. W 1910 roku objął stanowisko referenta prasy polskiej w Prezydium Rady Ministrów w Wiedniu, zastępując na tym miejscu Adama Bieńkowskiego. W 1916 roku, w trakcie I wojny światowej, został kierownikiem Biura Polityczno-Prasowego i szefem cenzury austro-węgierskiego Generalnego Gubernatorstwa w Lublinie.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w grudniu 1918 roku, Wysocki został szefem sekcji w Prezydium Rady Ministrów, a później kierownikiem Polskiej Agencji Telegraficznej. Od 1919 roku był pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. W maju 1919 roku awansował na radcę poselstwa RP, a od czerwca 1920 roku pełnił funkcję chargé d’affaires w Pradze. Następnie, od października 1920 roku, był radcą poselstwa RP w Berlinie. Od listopada 1922 do października 1923 roku był generalnym inspektorem urzędów konsularnych w Paryżu w randze radcy legacyjnego I klasy, gdzie zorganizował konsulat RP w Lille i odwiedzał skupiska Polonii. Od października 1923 do stycznia 1924 roku pracował w centrali MSZ.

W okresie od stycznia 1924 do kwietnia 1928 roku był posłem nadzwyczajnym i ministrem pełnomocnym w Sztokholmie. W 1924 roku przyczynił się do przyznania Nagrody Nobla Władysławowi Reymontowi, którą odebrał w imieniu chorego pisarza. Od kwietnia 1928 do stycznia 1931 roku pełnił funkcję wiceministra spraw zagranicznych RP przy Auguście Zaleskim (podsekretarz stanu), z nominacji Józefa Piłsudskiego, gdzie zajmował się usprawnieniem obiegu informacji i doradzał Piłsudskiemu, według wspomnień Jana Gawrońskiego.

Od stycznia 1931 do lipca 1933 roku był posłem nadzwyczajnym i ministrem pełnomocnym w Berlinie, gdzie Piłsudski powierzył mu misję poprawy stosunków polsko-niemieckich, co udało się osiągnąć po objęciu władzy przez Adolfa Hitlera. W tym czasie pozyskał wiele znajomości w późniejszych kręgach kierowniczych III Rzeszy, a Adolf Hitler podarował mu portret z serdeczną dedykacją. Od lipca 1933 do czerwca 1938 roku był ambasadorem RP w Rzymie, gdzie prowadził liczne rozmowy z dyktatorem Benito Mussolinim oraz ministrem spraw zagranicznych Galeazzo Ciano. 15 maja 1938 roku przeszedł w stan spoczynku. Po zakończeniu służby dyplomatycznej, w latach 1938–1939 był senatorem Rzeczypospolitej z nominacji prezydenta Ignacego Mościckiego. Mieszkał w willi na Żoliborzu, która spłonęła razem z jego biblioteką i notatkami podczas powstania warszawskiego.

W czasie niemieckiej okupacji podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie, gdzie kierował w strukturach Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) Działem Opieki nad Więźniami w Polskim Komitecie Opiekuńczym Warszawa-Miasto. Dzięki swoim kontaktom z okresu berlińskiego, od marca 1940 roku podejmował interwencje dyplomatyczne przeciwko represjom niemieckim wobec Polaków, m.in. po zamachu na Kutscherę z 1 lutego 1944 roku. W styczniu 1941 roku był konsultowany w Warszawie przez emisariuszkę rządu gen. Władysława Sikorskiego, Lucianę Frassati-Gawrońską, w sprawie kandydatury na pierwszego Delegata Rządu na Kraj. 15 grudnia 1941 roku, z częściową inspiracją RGO, odbył rozmowę z gubernatorem Hansem Frankiem (za zgodą Hitlera, który określił Wysockiego jako „jedynym Polakiem, którego może ścierpieć”), domagając się złagodzenia represji wobec Polaków i otrzymując podziękowania za działalność polskich kolejarzy, policjantów, robotników i urzędników. Ta rozmowa została wykorzystana przez Niemców do propagandy jako dowód gotowości Polaków do współpracy, co spotkało się z krytyką ze strony polskiego państwa podziemnego oraz prasy podziemnej wszystkich opcji politycznych, prowadząc do nasilenia niemieckich prób wciągnięcia RGO do systematycznej współpracy z władzami okupacyjnymi. W chwili wybuchu powstania warszawskiego Wysocki przebywał na wsi pod Warszawą. Uczestniczył w delegacji RGO do Josefa Bühlera w sprawie niemieckiego wywozu i niszczenia dóbr kultury w Warszawie 6 listopada 1944 roku, która również nie przyniosła oczekiwanych rezultatów.

Po 1945 roku osiedlił się w Krakowie. W tym okresie publikował artykuły w Tygodniku Powszechnym, Życiu Literackim i Twórczości. Zostawił po sobie pamiętniki, które spisał w latach 1940–1943, wykorzystując dostępne materiały, a które zostały pierwotnie opublikowane tylko częściowo:

• Sprzed pół wieku, oprac. Juliusz Kijas, wyd. II, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1958,
• Tajemnice dyplomatycznego sejfu, oprac. Wojciech Jankowerny, Książka i Wiedza, Warszawa 1974,
• Na placówce dyplomatycznej w Sztokholmie 1924–1928, oprac. Paweł Jaworski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004, ISBN 83-7322-989-2.

Dzięki staraniom Ministerstwa Spraw Zagranicznych przygotowano pełną edycję wspomnień:

• Dzieje mojej służby, tom I: 1900–1933, oprac. Piotr Kołakowski, Henryk Walczak, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2024,
• Dzieje mojej służby, tom II: 1933–1938, oprac. Piotr Kołakowski, Henryk Walczak, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2025.

Zmarł w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XIIIA-płd-po prawej Rudnickich).

Był mężem Marii z domu Lange (1877–1958).

Ordery i odznaczenia

• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)
• Złoty Krzyż Zasługi (20 czerwca 1928)
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia, 1931)
• Wielka Wstęga Orderu Korony Rumunii (Rumunia)
• Wielka Wstęga Orderu św. Sawy (Jugosławia)
• Wielka Wstęga Orderu Zasługi Cywilnej (Bułgaria)
• Wielka Wstęga Orderu Zasługi Cywilnej (Hiszpania)
• Wielka Wstęga Orderu Zasługi (Węgry)
• Wielka Wstęga Orderu Korony (Belgia)
• Wielka Wstęga Orderu Zasługi (Chile)
• Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja)
• Wielka Wstęga Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)
• Wielka Wstęga Orderu św. Olafa (Norwegia)
• Wielka Wstęga Orderu Korony Włoch (Włochy)
• Wielka Wstęga Orderu śś. Maurycego i Łazarza (Włochy)
• Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja).
• Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża (Austria)

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 824–825. [dostęp 2021-01-12].
• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (red. nauk. Jacek M. Majchrowski przy współpr. Grzegorza Mazura i Kamila Stepana). Warszawa: Wyd. BGW, 1994, s. 117. ISBN 83-7066-569-1.
• Alfred Wysocki, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (krytycy) [dostęp 2021-01-12].
• Bogdan B. Kroll, Rada Główna Opiekuńcza 1939–1945, Warszawa: Książka i Wiedza, 1985, ISBN 83-05-11404-X.
• Piotr P. Kołakowski, Henryk H. Walczak, Wstęp, [w:] Piotr P. Kołakowski, Henryk H. Walczak (red.), Alfred Wysocki. Dzieje mojej służby, t. 1, Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2024, s. 9–19.