Alfred Ritter von Kropatschek
Alfred Ritter von Kropatschek (urodzony 30 stycznia 1838 roku w Bielsku, zmarł 2 maja 1911 roku w Lovranie) był generałem artylerii (niem. Feldzeugmeister) w cesarskiej i królewskiej armii, inżynierem oraz konstruktorem broni. Do jego kluczowych wynalazków zalicza się magazynek rurowy oraz łoża artyleryjskie z opornikiem sprężynowym.
Życiorys
Alfred Kropatschek urodził się w Bielsko (obecnie Bielsko-Biała) w regionie Śląska Austriackiego. Uczył się w Akademii Artylerii w Ołomuńcu, która została przeniesiona do Hranic w 1858 roku. Brał udział w wojnie francusko-austriackiej w 1859 roku. W latach 1861-1863 ukończył wyższy kurs artyleryjski, a rok później dołączył do Rady Artyleryjskiej (Artillerie-Comité) w Wiedniu.
Po wojnie prusko-austriackiej 1866 roku pracował nad wprowadzeniem broni odtylcowej do armii austriackiej, co stało się kluczowe po klęsce pod Sadową. Równocześnie był nauczycielem w szkole wojskowej w Bruck an der Leitha oraz doradcą osmańskiego ministra Dauda Paszy w zakresie uzbrojenia armii osmańskiej. W latach 1870-1871 odbył podróż edukacyjną na front wojny prusko-francuskiej. W 1874 roku, jako kapitan (awans na majora w 1876), objął dowództwo baterii IV Pułku Artylerii. Tytuł szlachecki Ritter otrzymał w 1871 roku.
W 1877 roku został komendantem Szkoły Kadetów Artylerii w Wiedniu. W 1883 roku objął stanowisko komendanta 2 Morawsko-Śląskiego Pułku Artylerii Polowej w Ołomuńcu. W międzyczasie awansował na podpułkownika w 1880 roku i pułkownika w 1884 roku. W 1886 roku zyskał tytuł komendanta 13 Brygady Artylerii w Zagrzebiu. W 1890 roku przeniesiono go do Grazu, gdzie pełnił funkcję komendanta 3 Brygady Artylerii oraz brygadiera artylerii 3 Korpusu. 13 maja 1890 roku awansował na generała majora, 5 listopada 1894 roku na generała porucznika, a 26 kwietnia 1902 roku na generała artylerii. Od 1895 roku był generalnym inspektorem artylerii (General-Artillerie-Inspektor). 1 maja 1907 roku przeszedł na emeryturę.
Technik i konstruktor
Kropatschek był jednym z najzdolniejszych inżynierów w armii austro-węgierskiej. Udoskonalił technikę karabinu powtarzalnego przez dodanie magazynka rurowego, co znalazło zastosowanie w węgierskiej landwehry i bośniackiej żandarmerii, a przede wszystkim w francuskiej piechocie morskiej, gdzie jego konstrukcja stała się podstawą karabinu Lebel Mle 1886.
W zakresie techniki artyleryjskiej Kropatschek zdołał zredukować odrzut poprzez wprowadzenie w swoim dziale polowym M/75 łoża z opornikiem sprężynowym.
Do jego innych innowacji należy przymocowanie tarcz ochronnych do dział polowych oraz wprowadzenie do austriackiej amunicji nabojów scalonych. Dzięki niemu, od 1899 roku, armia austro-węgierska posiadała armatki automatyczne.
Wyróżniającym się na rynku kolekcjonerskim jest zaprojektowany w 1886 roku dla armii portugalskiej karabin powtarzalny Kropatschek M 1886, wyprodukowany w 40 000 egzemplarzach w zakładach zbrojeniowych w Steyr. Był to pierwszy karabin „małego kalibru” (8 mm zamiast wcześniej używanych 11 mm), z nabojami początkowo wypełnionymi prochem czarnym, a od 1895 roku nitrocelulozowym. Używano go w portugalskich koloniach aż do lat 60. XX wieku.
Karabiny skonstruowane przez Kropatschka:
Austro-Węgry:
- Gendarmerie Repetier-Karabiner M1881: 11 mm (M1874/81);
- Kropatschek Torpedo-Boots-Gewehr M1893: 8 mm, dla piechoty morskiej;
Francja:
- Fusil de Marine Mle 1878: 11 mm;
- Fusil d’Infanterie Mle 1884: 11 mm;
- Fusil d’Infanterie Mle 1885: 11 mm;
Portugalia:
- Espingarda de Infantaria 8 mm m/1886: 8 mm dla piechoty, początkowo na proch czarny, później na nitrocelulozowy;
- Carabina de Caçadores 8 mm m/1886: 8 mm dla lekkiej kawalerii;
- Carabina de Cavalaria 8 mm m/1886: 8 mm dla kawalerii;
- Carabina da Guarda Fiscal 8 mm m/1886/88: 8 mm dla gwardii ministra finansów;
- Espingarda de Infantaria 8 mm m/1886/89: 8 mm, modyfikacja z nakładką przeznaczona do kolonii;
- Carabina de Artilharia 8 mm m/1886/91: 8 mm dla artylerii.
Odznaczenia
- 1870 – Order Żelaznej Korony III klasy (Austro-Węgry)
- 1873 – Medal Wojenny (Austro-Węgry)
- 1877 – Krzyż Kawalerski Orderu Adolfa von Nassau (Luksemburg)
- 1878 – Krzyż Kawalerski Orderu Miecza (Szwecja)
- 1880 – Krzyż Oficerski Orderu św. Jakuba (Portugalia)
- 1880 – Krzyż Oficerski Orderu Korony (Włochy)
- 1880 – Krzyż Oficerski Orderu śś. Maurycego i Łazarza (Włochy)
- 1883 – Odznaka za 25-letnią Służbę Wojskową (Austro-Węgry)
- 1883 – Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy (Austro-Węgry)
- 1888 – Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)
- 1895 – Krzyż Kawalerski Orderu Leopolda (Austro-Węgry)
- 1897 – Order Królewski Korony I klasy (Prusy)
- 1897 – Order św. Andrzeja Apostoła (Rosja)
- 1897 – Krzyż Komandorski Orderu Leopolda (Austro-Węgry)
- 1898 – Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych (Austro-Węgry)
- 1906 – Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy (Rumunia)
- 1907 – Krzyż Wielki Orderu Leopolda (Austro-Węgry)
- 1908 – Krzyż Jubileuszowy Wojskowy (Austro-Węgry)
Przypisy
Bibliografia
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1884. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1883. (niem.).
- Hummelberger: Kropatschek, Alfred von. W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. T. IV. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1982, s. 296–297. [dostęp 2016-03-02]. (niem.).
- Rainer Egger: Kropatschek, Alfred Ritter von (seit 1871). W: Neue Deutsche Biographie. T. XIII. Berlin: Duncker & Humblot, 1982, s. 88. ISBN 3-428-00194-X. [dostęp 2016-03-02]. (niem.).
- Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.
