Alfred Thayer Mahan
Alfred Thayer Mahan (urodzony 27 września 1840 w West Point, zmarły 1 grudnia 1914 w Waszyngtonie) był amerykańskim oficerem marynarki wojennej, pedagogiem oraz geostrategiem, nazywanym „najważniejszym amerykańskim strategiem XIX wieku”. Zajmował się znaczeniem taktyk morskich na całym świecie i często określany jest jako „Clausewitz wojny morskiej”. Jego prace stworzyły fundamenty, na których opierają się strategie największych flot na świecie od końca XIX wieku.
Doktryna Mahana
Badania Mahan dotyczące marynarki wojennej zostały zebrane w dziele pt. Wpływ potęgi morskiej na historię (ang. The Influence of Sea Power Upon History). W tej pracy stwierdził, że kluczowym czynnikiem dla wielkości i dobrobytu państwa jest potęga morska, mająca zasadnicze znaczenie dla gospodarki. Wskazał na kilka istotnych warunków rozwoju tej potęgi, takich jak: silna flota wojenną, dobrze rozwinięta flota handlowa, aktywny handel zagraniczny, kolonie oraz bazy morskie. Uważał, że kluczowym elementem floty są duże okręty liniowe, które mogą decydować o losach wojny w trakcie jednej wielkiej bitwy.
Mahan zakładał także uzyskanie kontroli nad Karaibami, budowę kanału łączącego Atlantyk z Pacyfikiem oraz szerzenie zachodniej kultury w regionie Pacyfiku.
Jego doktryna znalazła potwierdzenie w praktyce. Stany Zjednoczone, posiadając zamorskie terytoria na obu oceanach, odczuły pilną potrzebę budowy kanału łączącego oba wybrzeża kontynentu. Doktryna Mahana została całkowicie przyjęta przez marynarkę wojenną USA, co w dużym stopniu przyczyniło się do niewystarczającego przygotowania floty amerykańskiej do II wojny światowej.
Wczesne lata
Jego ojcem był Dennis Hart Mahan, profesor Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych, a matką Maria Helena Mahan. Alfred uczęszczał do szkoły Saint James, która należała do Kościoła Episkopalnego, a następnie studiował przez dwa lata na Uniwersytecie Columbia, gdzie był członkiem Klubu Debaty Philolexian. Mimo sprzeciwu rodziców, przeniósł się do Akademii Marynarki Wojennej, którą ukończył w 1859 roku, zajmując drugie miejsce w swoim roczniku. W czasie Wojny Secesyjnej, jako oficer marynarki Unii, brał udział w bitwie w cieśninie Port Royal oraz w blokadzie wybrzeży Konfederacji. Przez pięć lat, a potem przez kolejne 20, nie wyróżniał się niczym szczególnym, awansując do rangi komandora. Jego zainteresowania były głównie związane z potęgą morską jako całością, a nie z poszczególnymi okrętami. Sam nie był entuzjastą służby na morzu i nie przypominał typowego „wilka morskiego”.
Naval War College
W 1885 roku Mahan został wykładowcą historii marynarki wojennej oraz taktyki w Naval War College. W tym okresie rozpoczął pisanie wykładów dotyczących wpływu sił morskich. Z powodu dużego zainteresowania swoimi wykładami, postanowił je opublikować. W 1890 roku ukazała się jego pierwsza książka, The Influence of Sea Power Upon History 1600-1783, która przyniosła mu międzynarodową sławę. W 1892 roku opublikował drugą część swoich rozważań, The Influence of Sea Power Upon French Revolution and Empire. Napisał również wiele artykułów, w których podkreślał konieczność posiadania Przesmyku Panamskiego oraz baz na Kubie i Hawajach.
Późniejsza kariera
W latach 1889-1892 był zaangażowany w specjalne działania dla Biura Żeglugi, a w 1893 roku został dowódcą nowego krążownika „Chicago”. Po powrocie do wykładów na War College w 1896 roku wycofał się z czynnej służby, ale wrócił na krótko do konsultacji w sprawach strategii morskiej podczas wojny amerykańsko-hiszpańskiej.
W 1902 roku wprowadził termin „Bliski Wschód” w artykule Zatoka Perska i stosunki międzynarodowe, który opublikowano we wrześniu w National Review. W 1906 roku awansował na kontradmirała. Zmarł na niewydolność serca 1 grudnia 1914 roku.
Przypisy
Bibliografia
- Apt, Benjamin. „Mahan’s Forebears: The Debate over Maritime Strategy, 1868-1883.” Naval War College Review (Summer 1997). Online. Naval War College. September 24, 2004
- Puleston, W. D. Mahan: The Life and Work of Captain Alfred Thayer Mahan, U.S.N 1939
- Mahan A. T., Wpływ potęgi morskiej na historię 1660–1783, t. 1–2, tłum. Edyta Weryk, Oświęcim 2013, 245 s. + 162 s.
