Alfred Szklarski
Alfred Szklarski (urodzony 21 stycznia 1912 w Chicago, zmarły 9 kwietnia 1992 w Katowicach) był polskim pisarzem, który specjalizował się w literaturze podróżniczo-przygodowej dla młodzieży. Był także popularyzatorem wiedzy o polskich podróżnikach i przyrodnikach oraz redaktorem literackim. Jest autorem znanego cyklu powieści o Tomku Wilmowskim. Tworzył również pod pseudonimami takimi jak Alfred Bronowski, Fred Garland, Alfred Murawski, Roman Szklarski oraz Henryk Szklarski.
Życiorys
Urodził się 21 stycznia 1912 roku w Chicago jako syn Andrzeja Szklarskiego, który był działaczem Organizacji Bojowej PPS i musiał emigrować w 1908 roku, oraz Marii z domu Karkosik. W 1922 roku powrócił z matką i siostrą do Polski, jednak z powodów finansowych wyjechał do USA w 1923 roku. W Nowym Jorku uczęszczał do szkół parafialnych pod wezwaniem Świętej Trójcy oraz św. Stanisława Kostki.
Kiedy miał czternaście lat, przeniósł się z matką do Polski. Od 1928 roku mieszkał w Włocławku, rodzinnym mieście matki, gdzie uczył się w Gimnazjum im. Jana Długosza. Wstąpił do Legionu Młodych i w 1930 roku zdał maturę. W latach 1930–1931 odbył kurs przygotowawczy w Szkole Nauk Politycznych. Po śmierci matki w 1932 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie studiował w Szkole Nauk Politycznych na Wydziale Konsularno-Dyplomatycznym do 1938 roku. W czasie studiów poznał swoją przyszłą żonę Krystynę, z którą wziął ślub 1 października 1939 roku w Warszawie.
W okresie okupacji, posługując się pseudonimem Alfred Murawski, wydał erotyczne powieści dla dorosłych: Miłość marynarza oraz Piękna nieznajoma. Pod innym pseudonimem, A. Murawski, napisał trzy powieści przygodowe: Żelazny pazur (1942), Krwawe diamenty (1943) i Tajemnica grobowca (1944), publikowane w polskojęzycznych gazetach wydawanych przez okupanta. Od sierpnia 1944 roku był żołnierzem Armii Krajowej, a pod pseudonimem „Szklarz” brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie przez kilka miesięcy mieszkał w Krakowie, a od lutego 1945 roku aż do swojej śmierci mieszkał w Katowicach.
W 1949 roku został skazany na osiem lat więzienia za publikacje w gadzinówkach. W 1951 roku jego prace pisane jako Alfred Bronowski zostały wycofane z polskich bibliotek i poddane cenzurze. Został zwolniony na mocy amnestii w 1953 roku. W latach 1954–1977 pracował jako redaktor w katowickim Wydawnictwie „Śląsk”.
Od 1957 roku w tym wydawnictwie zaczęły pojawiać się kolejne powieści z serii o Tomku Wilmowskim, a w latach siedemdziesiątych napisał trylogię Złoto Gór Czarnych, współtworzoną z żoną. Publikował również powieści sensacyjne pod pseudonimem Alfred Bronowski.
Alfred Szklarski zmarł 9 kwietnia 1992 roku w Katowicach.
Życie prywatne
Wraz z żoną Krystyną mieli córkę Bożenę oraz syna Andrzeja.
Nagrody i odznaczenia
Otrzymał wiele nagród literackich i odznaczeń, w tym „Orle Pióro” (1968), Order Uśmiechu (1971) oraz Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla młodzieży (1973, 1987). Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Twórczość
Cykl powieści o Tomku Wilmowskim
- Tomek w krainie kangurów (Katowice 1957, Wyd. Śląsk)
- Przygody Tomka na Czarnym Lądzie (Katowice 1958, Wyd. Śląsk; nowy wydawca od 1991 stosuje tytuł Tomek na Czarnym Lądzie)
- Tomek na wojennej ścieżce (Katowice 1959, Wyd. Śląsk)
- Tomek na tropach Yeti (Katowice 1961, Wyd. Śląsk)
- Tajemnicza wyprawa Tomka (Katowice 1963, Wyd. Śląsk)
- Tomek wśród łowców głów (Katowice 1965, Wyd. Śląsk)
- Tomek u źródeł Amazonki (Katowice 1967, Wyd. Śląsk)
- Tomek w Gran Chaco (Katowice 1987, Wyd. Śląsk)
- Tomek w grobowcach faraonów (1994, tom wydany pośmiertnie, dokończony przez ks. Adama Zelgę na podstawie notatek autora)
- Tomek na Alasce (2021, tom wydany pośmiertnie, dokończony przez Macieja Dudziaka na podstawie notatek autora)
Złoto Gór Czarnych
Wraz z żoną Krystyną Szklarską:
- Tom I – Orle pióra (Katowice 1974, Wyd. Śląsk)
- Tom II – Przekleństwo złota (Katowice 1977, Wyd. Śląsk)
- Tom III – Ostatnia walka Dakotów (Katowice 1979, Wyd. Śląsk)
Pozostałe
Jako A. Murawski:
- Wróżba (debiut pisarza, 1939)
- Kulisy sławy (1941)
- Lot do dżungli (1941)
- Przygoda w Szanghaju (1942)
- W szponach gangsterów (powieść kryminalna, 1942)
- Krystyna (1942)
- Szukam mężczyzny (powieść współczesna, 1942)
- Żelazny pazur (1942)
- Krwawe diamenty (1943)
- Tajemnica grobowca (1944)
- Z dni grozy. Konająca stolica (1944)
Jako Roman Szklarski:
- Pilotka i miłość (1940)
Jako Alfred Bronowski:
- Gorący ślad. Współczesna powieść sensacyjna (1946)
- Trzy siostry. Powieść (1946)
- Cień na murze (1946)
- Błędne ognie. Opowieść współczesna z życia górników (1947)
- Nie czekaj na mnie. Powieść współczesna (1947)
- Ludzie bez nazwisk (1947)
Jako Fred Kid:
- Tajemnica Ituri (1947)
- Ostatni skalp Nawaja (1947)
- Piraci ringu (1948)
oraz:
- Tomek w tarapatach (1948, pod pseudonimem Fred Garland)
- Sobowtór profesora Rawy (1963, powieść science fiction dla młodzieży)
Upamiętnienie
Jest patronem kilku polskich szkół, w tym:
- Szkoła Podstawowa nr 29 im. Alfreda Szklarskiego w Dąbrowie Górniczej (dawniej Gimnazjum nr 7 im. Alfreda Szklarskiego w Dąbrowie Górniczej, z którym SP nr 29 tworzyła Zespół Szkół nr 3 w Dąbrowie Górniczej)
- Szkoła Podstawowa nr 15 im. Alfreda Szklarskiego w Mysłowicach
- Szkoła Podstawowa nr 32 im. Alfreda Szklarskiego w Rybniku
- Szkoła Podstawowa nr 13 im. Alfreda Szklarskiego w Rudzie Śląskiej
- Szkoła Podstawowa im. Alfreda Szklarskiego w Sarnowie
- Szkoła Podstawowa nr 6 im. Alfreda Szklarskiego w Orzeszu
- Szkoła Podstawowa im. Alfreda Szklarskiego w Koziegłowach
- Dawniej także Gimnazjum nr 3 im. Alfreda Szklarskiego w Katowicach
Przypisy
Bibliografia
- Jarosław Molenda: Alfred Szklarski sprzedawca marzeń. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-517-7.
- Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 111, 112. ISBN 83-60353-11-5.
- Kłosiński Krzysztof, Pierwszy „Tomek”. Egzotyzm po polsku, Guliwer, 1997, nr 4, s. 10–17.
- Kaczmarek Romuald, Podróże z Tomkiem Wilmowskim, „Reporter. Czasopismo Stowarzyszenia Rozwoju Ziemi Pajęczańskiej”, 2000, nr 9, s. 8–9.
- Kaczmarek Romuald, W ósmą rocznicę śmierci Alfreda Szklarskiego, Guliwer, 2000, nr 3, s. 83–86.
- Studentkowska-Piątkowska Bożena, Alfred Szklarski na szlaku odwagi, lojalności i patriotyzmu, Guliwer, 2004, nr 1, s. 9–15.
- SławomirS. Bobowski SławomirS., Nie tylko przygoda. Polskie powieści indiańskie dla młodzieży w perspektywie etnologicznej, Wrocław: Ofic. Wyd. Atut, 2012, ISBN 978-83-7432-786-2, OCLC 804954834. Brak numerów stron w książce.
