Alfred Szczepański
Alfred Szczepański (urodzony w 1840 roku w Tarnowie, zmarły 8 maja 1909 roku w Krakowie) był polskim działaczem społecznym oraz patriotycznym, publicystą i prozaikiem, który posługiwał się pseudonimem „Alf”. W czasie powstania styczniowego był liderem krakowskich „czerwonych”. Od momentu założenia w 1880 roku pełnił funkcję sekretarza katolicko-legitymistycznego Banku dla Krajów Koronnych w Wiedniu. Szczepański zajmował się również tłumaczeniami, w tym przekładami fragmentów poezji Tyrtajosa, a także był redaktorem pisma „Galicja”.
Życiorys
Szczepański urodził się w Tarnowie. W 1850 roku rozpoczął naukę w lokalnym gimnazjum, jednak w 1854 roku, po przeprowadzce rodziny do Krakowa, kontynuował edukację w Gimnazjum św. Anny. Po zdaniu matury w 1857 roku studiował historię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był jednym z głównych inicjatorów walki o repolonizację uczelni, współtworząc pismo w tej sprawie, które zostało wysłane do ministra oświaty Leopolda von Thun und Hohensteina. Po dostarczeniu dokumentu do Wiednia, studenci zostali aresztowani i relegowani z uczelni, ale po interwencji Józefa Dietla decyzję tę anulowano. Szczepański ponownie wysłał pismo do Wiednia, za co został aresztowany i poddany kurateli brata Antoniego oraz dwumiesięcznemu nadzorowi policyjnemu we Lwowie. W 1861 roku, po powrocie do Krakowa, uczestniczył w demonstracjach związanych z rocznicą powstania listopadowego. W marcu 1861 roku, po demonstracji upamiętniającej powstanie z 1864 roku, został aresztowany i wydalony z Krakowa. Po kilku miesiącach pozwolono mu wrócić i kontynuować studia, lecz na Wydziale Prawa. Ponownie został aresztowany dwukrotnie w marcu 1862 roku. W lipcu 1862 roku podpisał apel studentów UJ, wzywający Karola Szajnochę do objęcia Katedry Historii Polskiej.
W połowie 1862 roku Szczepański został setnikiem w ruchu spiskowym Ławy Krakowskiej, którą założył wraz z Ludwikiem Kubalą. Był również członkiem tajnej Rady Naczelnej Galicyjskiej, centralnej organizacji „czerwonych” w zaborze austriackim, powołanej do życia z Izydorem Demidowiczem i Stefanem Mułkowskim. Prawdopodobnie był współredaktorem dwóch numerów czasopisma „Bicz”, a także przygotował z Kubalą jedyny numer tajnego pisma „Galicja” w styczniu 1863 roku.
Po wybuchu powstania styczniowego wsparł Tymczasowy Rząd Narodowy, a w marcu 1863 roku generał Józef Wysocki mianował go komisarzem wojennym powstańczego województwa krakowskiego. Od 9 do 22 października 1863 roku pełnił funkcję naczelnika Krakowa. Został aresztowany przez austriacką policję 27 października 1863 roku i w marcu 1864 roku skazany na 18 lat więzienia oraz usunięty z listy studentów. Przez dwa lata był więziony najpierw w Krakowie (na Wawelu), a następnie we Lwowie i Olomuńcu. Pod koniec 1865 roku skorzystał z amnestii i wrócił do Krakowa, gdzie pracował jako dziennikarz, redagując dziennik „Kalina”, a potem „Kraj”.
W 1871 roku zrezygnował z pracy w redakcji „Kraju” i podjął pracę jako nauczyciel na Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego, przejmując wykłady z historii Polski po Franciszku Matejce, a następnie z historii powszechnej.
W 1880 roku został sekretarzem nowo utworzonego Banku dla Krajów Koronnych (Länderbank) w Wiedniu, gdzie współpracował z prezesem Ludwikiem Wodzickim. Bank powstał z inicjatywy Paula Eugène’a Bontoux jako katolicka alternatywa dla banku Rothschildów, Creditanstalt, i był częścią katolickiego banku Union Générale z siedzibą w Lyonie.
W 1883 roku uczestniczył w zakładaniu międzynarodowego stowarzyszenia prasowego Verband der auswärtigen Presse w Wiedniu, którym przez wiele lat kierował jako prezes i syndyk. Stowarzyszenie powstało z inicjatywy Josepha E. Russella i zrzeszało niezależnych korespondentów, ciesząc się w pierwszych latach wsparciem arcyksięcia Rudolfa Habsburga. Istniało do 1938 roku, ale jego archiwa nie przetrwały.
W 1892 roku bezskutecznie kandydował do Sejmu Krajowego, nie zdobywając poparcia stańczyków, a w 1897 roku, reprezentując narodowy konserwatyzm, ubiegał się o miejsce w Radzie Państwa, przegrywając z Ignacym Daszyńskim.
W 1899 roku przeszedł na emeryturę i wrócił do Krakowa, gdzie zajął się publicystyką, krytykując socjalizm w Galicji oraz sprzeciwiając się idei powszechnych, równych i bezpośrednich wyborów, opowiadając się za programem lojalizmu, pracy organicznej i rozwoju autonomii narodowej.
W maju 1908 roku współzałożył w Zakopanem Komitet Turystyki Tatrzańskiej, którym następnie kierował. Aktywnie działał także w Towarzystwie Tatrzańskim. W tym samym roku opublikował polityczną broszurę „Trzy sprawy. List otwarty do p. Stanisława Koźmiana”, aby zainicjować debatę na temat kierunku polityki austro-węgierskiej.
Rodzina
Żona Szczepańskiego była siostrą Leona i Edmunda Zieleniewskich. Zmarł w Krakowie, gdzie został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera M–płd-zach–po prawej Haitlingerów). Jego synem był Ludwik Szczepański, który również był literatem, publicystą i dziennikarzem.
Publikacje
- Artur Grottger. Ustęp z dziejów sztuki polskiej, Kalina (Kraków) 1868 nr 11
- Pomnik Mickiewicza. (Hymn), Dziennik Poznański 1898 nr 145
- Rok Jubileuszowy, [w:] Księga Pamiątkowa jubileuszu J. I. Kraszewskiego 1879 r., Kraków 1881.
Przypisy
Bibliografia
SonjaS. Hillerich, Deutsche Auslandskorrespondenten im 19. Jahrhundert. Die Entstehung einer transnationalen journalistischen Berufskultur, Berlin: De Gruyter, 2018.
