Alfred Longin Schütz
Alfred Longin Schütz (ur. 2 lipca 1910 w Tarnopolu, zm. 21 października 1999 w Monachium) to polski kompozytor i pianista żydowskiego pochodzenia, znany jako twórca melodii, w tym popularnych Czerwonych maków na Monte Cassino.
Życiorys
Był synem Zofii i Ottona Schützów, pochodzących z zasymilowanej rodziny żydowskiej. Jego ojciec pracował jako bankowiec, pełniąc funkcję dyrektora w Towarzystwie Asekuracyjnym Feniks-Varsovia, a później jako dyrektor administracyjny Kuriera Lwowskiego oraz prokurent Banku Hipotecznego we Lwowie. Matka Alfreda była pianistką, a jego ciotka, siostra matki, miała związek z poetą Józefem Wittlinem.
W trakcie I wojny światowej rodzina mieszkała w Wiedniu i Pradze, a następnie powróciła do Lwowa. Tam Alfred ukończył szkołę podstawową oraz II Gimnazjum Państwowe. Uczył się w Lwowskim Konserwatorium Muzycznym pod kierunkiem znakomitej pianistki i pedagoga, Heleny Ottawowej. Pod wpływem ojca rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza, a także odbył 14-miesięczną praktykę w lwowskiej filii warszawskiego banku dyskontowego. W trakcie studiów pisał muzykę dla teatrzyków akademickich. Po powstaniu lwowskiej rozgłośni Polskiego Radia, akompaniował na jej antenie Władysławie Majewskiej, współpracując z Emanuelem Szlechterem, późniejszym autorem tekstów do przebojów. W 1930 roku założył teatrzyk akademicki Złoty Pieprzyk.
Na piątym roku studiów zrezygnował z prawa na rzecz muzyki i został zaproszony przez Wiktora Budzyńskiego do pracy w literacko-muzycznym programie Polskiego Radia Lwów – Wesoła Lwowska Fala, którego był kierownikiem muzycznym w latach 1932–1936.
W 1936 roku otrzymał ofertę pracy jako kapelmistrz w nowo utworzonej operetce przy ulicy Śniadeckich w Warszawie, gdzie spędził rok, po czym udał się w podróż do Włoch. Po powrocie objął stanowisko dyrektora warszawskiego Teatru Buffo. Jako pianista komponował utwory dla takich artystów jak Ordonka, Wiera Gran, Eugeniusz Bodo oraz Mieczysław Fogg. W latach 1937–1938 współpracował z Teatrem Narodowym, Teatrem Letnim, Teatrem Nowym, Cyrulikiem Warszawskim, Wielką Rewią oraz Ali Babą, wydając wiele gramofonowych płyt ze swoimi utworami.
Po agresji III Rzeszy na Polskę i rozkazie ewakuacji 7 września 1939 roku, wyjechał z Warszawy ostatnim pociągiem ewakuacyjnym, który był bombardowany przez niemieckie lotnictwo. Zdołał dotrzeć w okolice Otwocka, a następnie do Równego, a po agresji ZSRR na Polskę dotarł do Lwowa, który niedługo potem został anektowany przez ZSRR. W Lwowie skontaktował się z właścicielami kina „Marysieńka” i z grupą nowo przybyłych artystów założył Lwowski Teatr Miniatur, którego dyrektorem został Konrad Tom. Po trzech tygodniach teatr został upaństwowiony, artyści dostali wynagrodzenia, a Schütz został akompaniatorem. Teatr odbywał objazdy po ZSRR, odwiedzając Leningrad, Taszkent i Samarkandę. W Frunze zachorował na tyfus plamisty, a po powrocie do zdrowia skomponował melodię do nowego hymnu Kirgiskiej SRR. W grudniu 1941 roku dołączył do oddziałów Armii Andersa, które organizowały się w Buzułuku, oraz otrzymał przydział do wydziału propagandy w sztabie armii generała Andersa. Razem z Henrykiem Warsem kierował 40-osobową orkiestrą towarzyszącą polskiej armii na szlaku bojowym od Teheranu do Monte Cassino.
Pieśń Czerwone maki na Monte Cassino powstała w nocy z 17 na 18 maja 1944 roku, tuż przed zdobyciem klasztoru. W pobliskim Campobasso, gdzie artyści występowali dla 23 Kompanii Transportowej, Feliks Konarski (znany pod pseudonimem Ref-Ren) napisał tekst i obudził Schütza, który natychmiast skomponował melodię. Kiedy 18 maja żołnierze II Korpusu zdobyli klasztor, w kwaterze generała Andersa w Campobasso, podczas akademii upamiętniającej zwycięstwo, po raz pierwszy wykonano Czerwone maki na Monte Cassino przez czterdziestoosobową orkiestrę Alfreda Schütza. Pierwszym wykonawcą był inny żołnierz armii Andersa, muzyk, piosenkarz i aktor Gwidon Borucki.
Po wojnie osiedlił się w Brazylii, gdzie pracował w rewiach w São Paulo i Rio de Janeiro oraz kontynuował komponowanie. Ożenił się z Weroniką, Węgierką żydowskiego pochodzenia. W 1961 roku przeniósł się do Monachium, gdzie przez następne 25 lat współpracował z Rozgłośnią Polskiego Radia Wolna Europa. Tworzył piosenki do alternatywnej wersji „Podwieczorka przy mikrofonie” emitowanej w tej stacji, które wykonywali m.in. Renata Bogdańska, Jadwiga Czerwińska, Wacław Krajewski, Stanisław Ruszała oraz Wojciech Wojtecki. Komponował także muzykę do słuchowiska Cisi i gęgacze Janusza Szpotańskiego, audycji o śmierci generała Sikorskiego oraz koncertu robotniczych pieśni z Grudnia 1970, a także grał melodie z przedwojennych rewii i kolędy wojenne.
Zmarł w Monachium, gdzie został pochowany na Cmentarzu Wschodnim, przy ulicy St. Martin, w kwaterze 166.
Przypisy
Bibliografia, linki
- Anna Mieszkowska, Była sobie piosenka… Gwiazdy kabaretu i emigracyjnej Melpomeny. Warszawa 2006, Wydawnictwo Muza SA, ISBN 83-7495-060-9
- Piotr Wiesław Grajda: „Czerwone Maki” zakwitły w nocy… – O powstaniu piosenki i współpracy z Alfredem Schutzem opowiada autor słów, Feliks Konarski, Londyn 1989
- Bogdan Żurek – Czerwone maki. wolnaeuropa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-05)].
- Piosenki z plecaka Helenki, antoranz.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-15)]. Feliks Konarski (Ref-Ren), Rzym, 1946.
- Piotr Lisiewicz, Tutaj kiedyś był mój dom, Nowe Państwo, Nr 10 (68)/2011 wersja elektroniczna
- Biogram Alfreda Schütza na portalu Wirtualny Sztetl
