Alfred Stefan Laskiewicz (urodzony 26 grudnia 1888 w Niżankowicach, zmarł 9 listopada 1969 w Londynie) był polskim lekarzem otolaryngologiem, profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Poznańskiego oraz założycielem i kierownikiem Kliniki Otolaryngologicznej na tym uniwersytecie. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich specjalistów w dziedzinie otolaryngologii.
Życiorys
Był synem Alfreda Ignacego Laskiewicza, lekarza-okulisty, oraz Janiny z d. Schier, a także wnukiem chirurga Franciszka Laskiewicza. Ukończył gimnazjum we Lwowie, a następnie Wydział Lekarski Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie 12 kwietnia 1913 roku otrzymał dyplom doktora wszechnauk lekarskich. W latach 1912–1913, przed uzyskaniem dyplomu, pracował w Klinice Chirurgicznej pod kierunkiem prof. Ludwika Rydygiera. Na zaproszenie prof. Antoniego Jurasza oraz dzięki liście polecającemu do prof. Ottokara Chiariego wyjechał we wrześniu 1913 roku na studia z zakresu otolaryngologii do Wiednia. W czasie swojego kształcenia w tej klinice otrzymał stypendium imienia Barczewskiego. W Wiedniu pracował w klinikach profesorów Ottokara Chiariego, V. Urbantschitscha, A. Eiselsberga oraz G. Alexandra. Od lipca 1914 do listopada 1915 roku był etatowym młodszym asystentem w klinice prof. Chiariego, gdzie oprócz zajęć klinicznych, jego główne obowiązki obejmowały przygotowywanie wykładów i ćwiczeń oraz asystowanie profesorowi w czasie konsultacji i zabiegów chirurgicznych.
W listopadzie 1915 roku został powołany do armii austro-węgierskiej, gdzie pracował w oddziałach chirurgicznych szpitali wojskowych w Węgrzech, Morawach oraz Trieście. Na koniec 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego w stopniu kapitana, dostając przydział do Szpitala Wojskowego w Krakowie. Po zdemobilizowaniu, od marca 1919 do kwietnia 1922 roku, pracował jako adiunkt w Klinice Laryngologicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w tym czasie spędził dwa miesiące w Klinice Chorób Uszu, Nosa i Szyi pod kierunkiem prof. W. Wittmaacka w Jenie.
Na zaproszenie prof. Antoniego Jurasza seniora, kierownika Katedry Otolaryngologicznej Uniwersytetu Poznańskiego, w lipcu 1922 roku rozpoczął pracę w tej katedrze, która wówczas dysponowała jedynie ambulatorium otolaryngologicznym. Po śmierci prof. Jurasza objął w sierpniu 1923 roku stanowisko zastępcy kierownika Kliniki Otolaryngologicznej. W czerwcu 1926 roku zorganizował Klinikę Otolaryngologiczną w zamku w Poznaniu na 32 łóżka, z własną przychodnią, pracownią analityczną, histologiczną, rentgenowską (diagnostyczną i leczniczą), fototerapią dla chorych na gruźlicę górnych dróg oddechowych oraz inhalatorium. Klinika została również wzbogacona o salę wykładową oraz bibliotekę naukową. W 1930 roku wprowadził do kliniki audiometr zwany otoaudionem. W 1932 roku zainicjował otwarcie Poradni Wad Mowy i Głosu przy klinice. Klinika Otolaryngologiczna stała się jedną z najlepiej wyposażonych w Polsce.
W 1927 roku uzyskał veniam legendi z otolaryngologii, a habilitację na podstawie prac dotyczących tkanki adenoidalnej krtani ludzkiej oraz zachowania tkanki łącznej w przewlekłym zapaleniu migdałków. Habilitacja została przeprowadzona pod kierunkiem prof. Jana Szmurły na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W 1929 roku mianowano go profesorem nadzwyczajnym, a w 1938 roku profesorem zwyczajnym. W 1939 roku został wybrany prodziekanem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego. Wyszkolił trzydziestu asystentów i uczniów, z których czterech zostało profesorami kierującymi katedrami otolaryngologicznymi (Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Małecki, Aleksander Radzimiński i Aleksander Zakrzewski), trzech uzyskało tytuł docenta (Tadeusz Gerwel, Maria Łączkowska, R. Rabiński), a wielu z nich piastowało stanowiska ordynatorów oddziałów szpitalnych. Od 1935 roku organizował coroczne dwutygodniowe kursy dokształcające i operacyjne dla otolaryngologów, a w 1938 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Legii Honorowej.
W sierpniu 1939 roku został zmobilizowany do Szpitala Wojskowego w Łodzi. Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył granicę polsko-rumuńską wraz z wojskiem. Spędził trzy miesiące w obozach dla internowanych żołnierzy polskich. Dzięki uzyskaniu stypendium Fundacji Rockefellera wyjechał do Bukaresztu, gdzie do końca 1941 roku pracował w klinice otolaryngologicznej prof. Metzianu. Następnie udał się do Persji i wstąpił do II Korpusu, gdzie pracował jako lekarz wojskowy w Iraku i Palestynie. W 1943 roku został zdemobilizowany i skierowany do pracy w Polskim Czerwonym Krzyżu w Tel Awiwie. W grudniu 1947 roku wyjechał do Wielkiej Brytanii, osiedlając się w Londynie, gdzie w 1949 roku uzyskał prawo wykonywania zawodu i poświęcił się praktyce lekarskiej. Pozostał aktywny jako chirurg, nie zaprzestając pracy naukowej. Publikował swoje badania w europejskich, amerykańskich oraz polskich czasopismach. Łącznie opublikował 195 prac dotyczących klinicznych aspektów chorób uszu, nosa, gardła i krtani. W swoich badaniach doświadczalnych omawiał badania bakteriologiczne i serologiczne w oziębieniu i twardzieli, badania nad chorobą kesonową oraz czynnością aparatu nerwowego krtani, prowadzone w współpracy z fizjologiem prof. L. Byszewskim. Ponadto 19 prac poświęcił historii medycyny, a 11 – osiągnięciom naukowym lekarzy i naukowców związanych z polskimi uniwersytetami. Ocenił pięć podręczników otolaryngologii prof. Jana Szmurły oraz dwie monografie prof. Tadeusza Wąsowskiego. W Polskim Przeglądzie Otolaryngologicznym zamieszczał liczne streszczenia prac otolaryngologicznych z niemieckich, austriackich i francuskich czasopism medycznych. W ostatnich latach swojego życia koncentrował się głównie na fizjologii ucha oraz audiologii.
Był jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego oraz pełnił funkcję wiceprezesa w latach 1922–1930 i prezesa w latach 1937–1939. W latach 1930–1939 kierował Sekcją Poznańsko-Pomorską PTO. Był redaktorem naczelnym Polskiego Przeglądu Otolaryngologicznego w latach 1933-1939 oraz współredaktorem zagranicznym takich czasopism jak Acta Otolaryngologica, Practica Otolaryngologica, Monatschrift für Ohrenheilkunde, Revue de Laryngologie, Zeitschrift für Hals-Nasen- und Ohrenheilkunde, Otolaryngologica Slavica oraz Valsalva. W czasie II wojny światowej był założycielem i redaktorem czasopisma Lekarz Polski na Wschodzie.
Na Bliskim Wschodzie pełnił funkcję przewodniczącego Polskiego Towarzystwa im. Kopernika, a po przybyciu do Wielkiej Brytanii był członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie oraz wiceprzewodniczącym Komisji Lekarskiej tego Towarzystwa.
Był członkiem Collegium Otolaryngologicum Amicitiae Sacrum (1932), The Royal Society of Medicine (1938), Laryngological and Otological Society of the Royal Society of Medicine (1951) oraz Rumuńskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego. Był członkiem korespondentem Societé Francaise dé Oto-Rhino-Laryngologie (1934) oraz Węgierskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego (1939). Otrzymał tytuł członka honorowego Soc. Oto-Rhino-Laryngologie Espanola de Madrid (1932), Societa Oto-Laryngologica Italiana, Bułgarskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego (1937), Collegium Oto-laryngologicum Amicitiae Sacrum, Austriackiego Towarzystwa Otolaryngologicznego, Niemieckiego Towarzystwa Otolaryngologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologicznego (1958).
Uczestniczył niemal we wszystkich międzynarodowych zjazdach otolaryngologów, a w ostatnich latach swojego życia, mimo trudnych warunków materialnych, brał udział w Międzynarodowym Zjeździe Otolaryngologów w Chicago w 1967 roku oraz w Meksyku w 1969 roku.
Utrzymywał bliskie więzi z Polską i interesował się rozwojem polskiej otolaryngologii. W swoim londyńskim domu gościł dawnych asystentów, pomagając im w nawiązywaniu kontaktów ze szpitalami, klinikami i angielskimi towarzystwami naukowymi. Jego dom był znany z prawdziwej staropolskiej gościnności. Był miłośnikiem muzyki i sztuki, a także osobą o niezwykłej pracowitości, uważaną za jednego z najbardziej zasłużonych lekarzy dla polskiej otolaryngologii.
Zmarł w szpitalu St. Mary’s Abbott w Londynie i został pochowany na cmentarzu Gunnersbury.
Jego żoną była Władysława z domu Strumińska. Mieli dwie córki: Bożenę, która również została otolaryngologiem, oraz Joannę. Obie aktualnie mieszkają w Londynie.
Przypisy
Bibliografia, źródła
Biogram Alfreda Laskiewicza w: Stanisław Portalski, Zarys Historii Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Londyn 2009, wyd. PTNO, s. 378-381
Stanisław Zabłocki, Alfred Stefan Laskiewicz (1888-1969) w: Magazyn Otorynolaryngologiczny, 2006 VI, suplement IX, wersja elektroniczna artykułu
