Alfred Kroeber

Alfred Louis Kroeber

Alfred Louis Kroeber (ur. 11 czerwca 1876 w Hoboken, zm. 5 października 1960 w Paryżu) był amerykańskim antropologiem kulturowym niemieckiego pochodzenia. Jego prace koncentrowały się głównie na etnosocjologii, badaniach kultur ludów pierwotnych oraz teorii i historii kultury.

Życie rodzinne

Rodzice Kroebera, pochodzący z wyższej klasy średniej, byli niemieckimi protestantami. Ojciec, Florence Kroeber, miał zaledwie dziesięć lat, gdy jego rodzina emigrowała z Niemiec do Stanów Zjednoczonych. Matka, Johanna Muller, razem z mężem mieli czwórkę dzieci, a Alfred był najstarszy. Po kilku latach od jego narodzin, rodzina przeprowadziła się z Hoboken w stanie New Jersey do Nowego Jorku, gdzie Kroeber dorastał i rozpoczął swoją edukację. Alfred był dwukrotnie żonaty; w 1906 roku ożenił się z Hanriette Rothschild, która zmarła na gruźlicę w 1913 roku po pięcioletniej chorobie. W 1926 roku poślubił drugą żonę, Theodorę Krakow Brown, z którą miał dwoje dzieci: Karla Kroebera oraz Ursulę Kroeber Le Guin, znaną pisarkę literatury fantastycznej. Dzieci Kroebera dorastały razem z adoptowanymi synami jego pierwszej żony, Cliftem i Theodorem Brownem.

Wczesne lata kształcenia

Rodzina Kroebera posługiwała się dwoma językami, jednak w domu dominował język niemiecki. W dzieciństwie Alfred uczył się również łaciny i greki, co mogło wpłynąć na jego późniejsze zainteresowanie lingwistyką. Kiedy miał siedem lat, zakończył edukację domową, a szóstkę innych dzieci zaczął uczyć prywatny nauczyciel, dr Bamberger. W kolejnych latach Alfred przygotowywał się do studiów w szkole średniej Sachs’ Collegiate Institute, gdzie kontynuował naukę, z roczną przerwą, aż do 1892 roku, kiedy wstąpił na Uniwersytet Columbia w wieku 16 lat.

Wczesne lata ukształtowały jego osobowość oraz zainteresowanie historią naturalną, językami obcymi, a także jego spostrzegawczość estetyczną i dbałość o szczegóły. W trakcie studiów licencjackich na Uniwersytecie Columbia założył czasopismo literackie, które, mimo głównie literackiego charakteru, nie unikało krytyki różnych instytucji, w tym samego uniwersytetu.

Kariera

Alfred Kroeber rozpoczął studia na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku w czasach, gdy antropologia nie była jeszcze uznawana za odrębną dyscyplinę naukową. W 1896 roku, z czystej ciekawości, uczestniczył w seminarium Franza Boasa, co zapoczątkowało jego stopniowe zainteresowanie tym polem. Prawdziwa pasja do antropologii rozwinęła się, gdy Kroeber pracował nad badaniami dotyczącymi Eskimosów oraz Czinuków w Nowym Jorku. W tym okresie zaczął również uczęszczać na inne kursy antropologiczne i prowadził badania terenowe wśród plemion Arapaho, Ute, Szoszon i Banok. W 1897 roku uzyskał tytuł magistra filologii angielskiej na Uniwersytecie Columbia, a jego praca magisterska nosiła tytuł The English Heroic Play. W latach 1897–1899 pracował jako asystent nauczyciela, ucząc o XVIII-wiecznej literaturze angielskiej, a wiosną 1901 roku obronił doktorat.

W 1901 roku Kroeber przybył na Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, gdzie związał się z instytucją jako naukowiec i wykładowca na resztę swojego życia. W latach 1916–1946 pełnił tam funkcję profesora antropologii, a w 1919 roku został profesorem zwyczajnym. Od 1909 roku był również kuratorem Uniwersyteckiego Muzeum Antropologicznego, a od 1923 roku jego dyrektorem. W 1917 roku założył Amerykańskie Towarzystwo Antropologiczne, któremu przewodniczył przez wiele lat, a w 1946 roku przeszedł na emeryturę jako profesor na Uniwersytecie Kalifornijskim.

Poglądy badacza

Kroeber postrzegał siebie zarówno jako humanistę, jak i przyrodnika. Zauważał, że historia naturalna, którą zajmowała się wówczas etnografia, odzwierciedla historię ludzkiego zwierzęcia. Uważał, że prawdziwy zapis etnograficzny odnosi się bardziej do struktury zwierzęcej i zachowań niż do psychologii ludzkiej. Dlatego też prowadził badania, które wykraczały poza jego główne zainteresowania związane z kulturą ludzką, badając na przykład komunikację pszczół oraz innych społeczności zwierzęcych.

Kroeber dostrzegał problem przenikania się antropologii i socjologii w zakresie pojęć kultury i społeczeństwa. W 1936 roku opublikował artykuł So-called Social System, w którym przedstawiał swoje poglądy na jednorodność przedmiotu nauk społecznych. W 1958 roku, w artykule The Personality of Anthropology, ponownie podkreślał związki i różnice między antropologią a socjologią, wskazując, że pierwsza z tych dziedzin ma większe znaczenie. Uważał, że wspólnym obiektem dla obu nauk jest to, co Émile Durkheim określił jako „fakt społeczny”, a Edward B. Tylor jako „kulturę”. Różnice wynikały z tendencji badaczy: socjologowie koncentrowali się na danych społecznych, strukturze i procesach, podczas gdy antropologowie badali wszystko, co można określić przymiotnikiem „kulturowy”. W tym samym roku Kroeber wspólnie z socjologiem Talcottem Parsonsem opublikował artykuł The Concept of Culture and of Social System, w którym zawarł swoje refleksje na temat koncepcji społeczeństwa i kultury, ukazując, że aspekty kulturowe i społeczne są jedynie różnymi perspektywami tego samego zjawiska.

Badania terenowe

Alfred Kroeber sprzeciwiał się uogólnieniom naukowym. W swoich badaniach szeroko wykorzystywał nowoczesne techniki i metody, zachowując jednocześnie głęboko humanistyczne podejście do zjawisk kulturowych w ich wielowymiarowej złożoności. Jako etnograf uznawał etnografię za fundament antropologii. Z pomocą lingwistyki badał powiązania językowe między grupami kulturowymi i rasowymi w badanych regionach. W kontekście psychologii analizował, w jakim zakresie antropologia może korzystać z teorii Sigmunda Freuda. Jako historyk dokumentował, gromadził i analizował legendy oraz mity wyginających społeczności, m.in. plemion Indian obu Ameryk. Prowadził także badania ankietowe, typowe dla socjologii. Łączył role geografa, socjologa i kulturoznawcy, badając zależności między środowiskiem geograficznym a kulturami rozwijających się tam społeczeństw (Cultural and Natural Areas of Native North America, 1939). Niektóre z jego prac mają również charakter filozoficzny.

Działalność naukowa Kroebera ujawnia się w dwóch aspektach: naukowym i humanistycznym. Aspekt naukowy odnosi się do intelektualnej wartości jego dorobku. Przykłady to podręcznik Anthropology (1923) oraz badania dotyczące rozwoju Filipin, które stanowiły wzór dla badań nad procesem formowania się narodu z pierwotnych plemion. W wyniku działalności Kroebera, temat Indian zyskał zainteresowanie wśród psychoanalityków. Najważniejszym przykładem jego dorobku naukowego jest umiejętność utrzymania równowagi między elementami scjentystycznymi a filozoficzno-humanistycznymi w trakcie kariery. Z tego wynika problem określenia jego przynależności do konkretnej epoki. Z kolei w aspekcie humanistycznym na czoło wysuwa się jego ogromny wkład w ocalenie pierwotnych kultur i języków Indian Ameryki Północnej. Jego dzieło Handbook of the Indians of California (1925) jest podstawowym źródłem wiedzy o tej części Ameryki. Badania Kroebera obejmowały również Amerykę Południową i Indian z okolic Peru, gdzie dokonał archeologicznych odkryć prowadzących do próby klasyfikacji kultur peruwiańskich.

Kroeber prowadził badania antropologiczne w obu Amerykach, głównie w Nowym Meksyku (1915–1920), Meksyku (1924, 1930) oraz Peru (1925, 1926, 1942), gdzie badał pierwotne kultury indiańskie, takie jak Mohave, Zuni i Yurok. Częściowo prowadził także badania w Azji Południowo-Wschodniej.

Współpracował również z Ishi, ostatnim Indianinem z ludu Yana, którego historię życia opisała jego żona, Theodora Kroeber, w książce Ishi in Two Worlds.

Po przejściu na emeryturę Kroeber kontynuował działalność naukową i pisarską. Jeszcze w 1959 roku, tuż przed śmiercią, wspólnie z Samuelem A. Barrettem zajął się utrwalaniem na taśmach magnetofonowych i w kolorowych filmach resztek kultury i języka Indian amerykańskich, korzystając z finansowej pomocy w wysokości 76 tys. dolarów od National Science Foundation.

Najważniejsze prace

• Peoples of Philippines (1919)
• Anthropology (1923)
• Handbook of the Indians of California (1925)
• Culture Element Distribution (1936)
• Cultural and Natural Areas of Native North America (1939)
• Configurations of Culture Growth (1944)
• Anthropology: Race, Language, Culture, Psychology, Prehistory (1948)
• Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions (współautor: Clyde Kluckhohn, 1952)
• The Nature of Culture (1952)
• Style and Civilization (1957)
• Anthropologist Looks at History (1963)

Nagrody i wyróżnienia

Za swoje osiągnięcia naukowe Alfred Kroeber otrzymał najwyższe odznaczenia w dziedzinie antropologii:

• angielski Medal Huxleya (przyznany w 1945 roku)
• amerykański Medal Viking Fund (przyznany w 1946 roku)

Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, na którym był kluczowym twórcą departamentu antropologii, uhonorował go za życia, nadając nazwę nowoczesnemu budynkowi na kampusie: Kroeber Hall. Tam również założono Kroeber Anthropological Society.

Tłumaczenia prac na język polski

Istota kultury, Wyd I i II: tłum. Piotr Sztompka, Warszawa 1973, 1989, Państwowe Wydawnictwo Naukowe; Wyd III: Warszawa 2002, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 388, ISBN 83-01-04107-2 (The Nature of Culture 1952)

Bibliografia

• Gella, A. (1961). Alfred Louis Kroeber (1876–1960). Przegląd Socjologiczny / Sociological Review, 15(1), 145–149.
• Kroeber, A. L. (1936). So-called Social Sciences.
• Kroeber, A. L. (1957). Ethnographic Interpretations. California: University of California Press.
• Kroeber, A. L. (1958). The Personality of Culture. Berkeley: Kroeber Anthropological Society.
• Kroeber, T. (1961). Ishi in Two Worlds. California: University of California Press.
• Steward, J. H. (1962). Alfred Kroeber 1876–1960. A Biographical Memoir by Julian H. Steward. Washington D.C.: National Academy of Sciences.

Przypisy