Alfred Karol Jaroszewicz, znany również pod pseudonimami „Turczyński”, „Zygmunt” oraz „Gruby” (ur. 3 listopada 1902 w Warszawie, zm. 16 października 1981 w Tomaszowie Mazowieckim) był polskim oficerem oraz politykiem.
Życiorys
Alfred Jaroszewicz przyszedł na świat 3 listopada 1902 roku. Był synem Władysława oraz Amelii z domu Kolberg. Stanowił stryjecznego brata Piotra Jaroszewicza.
Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po uzyskaniu matury w 1922 roku, na zaproszenie kierownika referatu narodowościowego Samodzielnego Referatu Informacyjnego Oddziału II Sztabu Głównego, kpt. Grafa, rozpoczął służbę w tej jednostce, początkowo jako referent, a później awansując na kierownika referatu narodowościowego w samodzielnym referacie informacyjnym Dowództwa Okręgu Korpusu nr I w Warszawie. Był członkiem Związku Peowiaków. Już w trakcie pracy w wywiadzie wstąpił do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Zgodnie z informacjami Józefa Światły, zarówno Jaroszewicz, jak i Włodzimierz Lechowicz, zostali zwerbowani przez rezydenta wywiadu sowieckiego, Samuela Fogelsona, do pracy w Oddziale II, działając jako agenci NKWD. W dniu 1 lipca 1925 roku uzyskał awans na stopień podporucznika rezerwy piechoty Wojska Polskiego. W 1934 roku był oficerem rezerwy 30 pułku piechoty, pozostając w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. W latach 1927-1939 zajmował się działalnością w kierownictwie Stowarzyszenia Urzędników Państwowych (jako wiceprezes) oraz w Stowarzyszeniu Urzędników Umysłowych Przemysłu Polskiego. Od 1932 roku pełnił funkcję kierownika wydziału ochrony w SRI, a od 1934 roku był dyrektorem administracyjno-handlowym w Państwowych Zakładach Inżynierii „Ursus”.
Po rozpoczęciu II wojny światowej uczestniczył w kampanii wrześniowej w szeregach swojego macierzystego 30 pułku piechoty. W okresie okupacji niemieckiej, od początku 1940 roku, zaangażował się w działalność Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. Następnie, od 1940 do 1944 roku, był oficerem Armii Krajowej, służąc w Kierownictwie Produkcji Uzbrojenia w strukturze Komendy Głównej AK. Pełnił rolę sekretarza generalnego przemysłu wojennego w KG AK. Działając w podwójnej roli, przeniknął do struktur Komendy Głównej Gwardii Ludowej oraz do jej wywiadu. Według Józefa Światły, Jaroszewicz i Lechowicz zostali skierowani przez Mariana Spychalskiego do Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, a ich działalność była fałszywie oskarżana o wspieranie podziemia antykomunistycznego. Był także działaczem w podziemnych strukturach Stronnictwa Demokratycznego oraz brał udział w powstaniu warszawskim. Został uwięziony w Stalagu 318/344 Lamsdorf.
Po wojnie zajął się polityką w ramach SD. W 1946 roku objął stanowisko wiceministra aprowizacji i handlu. Wobec niego oraz jego współpracowników, w tym Lechowicza, rozpoczęto działania operacyjne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Został aresztowany 13 października 1948 roku w związku z tzw. sprawą Jaroszewicza-Lechowicza. Wraz z nim aresztowano również jego żonę, Emilię. Od 1948 do 1956 roku był więziony, przebywając w oddziale XII („A”) więzienia mokotowskiego oraz w tajnym więzieniu Departamentu X MBP, które znajdowało się w wilii w Miedzeszynie. Proces przeciwko niemu rozpoczął się 28 czerwca 1955 roku przed Sądem Wojewódzkim dla miasta stołecznego Warszawy, gdzie oskarżono go o rzekome realizowanie polityki przedwojennych reakcyjnych rządów, w tym o tłumienie ruchu rewolucyjnego oraz działanie na szkodę narodu polskiego, co miało przyczynić się do faszyzacji kraju. Oskarżono go także o szkodliwą działalność od 1940 do lipca 1944 roku, w tym o przekazywanie gestapo informacji o zwolennikach ruchu antyfaszystowskiego oraz o planowaniu przemocy w celu zmiany ustroju Polski Ludowej po 1944 roku. Zarzuty dotyczyły także jego pracy jako kierownika referatu SRI w DOK I, gdzie miał zwalczać działalność komunistyczną, oraz o działania w zakładach „Ursusa”. Do współpracy z tzw. „dwójką” miał wciągnąć również swojego brata, Władysława, który dzięki bliskim kontaktom z zastępcą szefa O. II SG, ppłk Stefanem Mayerem, został skierowany do pracy w Samodzielnym Referacie Technicznym. W 1938 roku, wraz z Włodzimierzem Lechowiczem, Bogusławem Buczyńskim i Stanisławem Nienałtowskim, miał stworzyć zakonspirowaną komórkę „dwójki”, której członkowie, m.in. przestudiowali ideologię marksizmu, aby przenikać do struktur KPP i dokonywać prowokacji. W czasie okupacji niemieckiej w tym samym gronie, w rozszerzonym składzie, działali w tzw. Kole Inteligencji Społecznej (KIS). Zgodnie z aktem oskarżenia, Jaroszewicz miał współpracować z szefem Oddziału II KG ZWZ, ppłk. Tadeuszem Pełczyńskim, ps. „Grzegorz”, w celu rozpracowywania i zwalczania ruchów lewicowo-rewolucyjnych, organizując grupę dywersyjną z W. Lechowiczem, B. Buczyńskim i S. Nienałtowskim, a także infiltrując struktury Sztabu Głównego Gwardii Ludowej. Ponadto miał przekazywać informacje o członkach PPR, GL i AL na rzecz funkcjonariusza Gestapo, Wernera. W myśl aktu oskarżenia, w 1943 roku, wraz z Lechowiczem, miał stworzyć grupę spośród członków i współpracowników „dwójki”, która po wejściu Armii Czerwonej i powstaniu władzy komunistycznej w Polsce miała na celu zniszczenie Polski Ludowej poprzez obejmowanie stanowisk w jej aparacie. Dzięki wsparciu M. Spychalskiego, zarówno Jaroszewicz, jak i Lechowicz, otrzymali ministerialne stanowiska i mieli obsadzać na odpowiedzialne posady działaczy „dwójki”. W trakcie procesu Jaroszewicz, określając się jako „pryncypialny socjalista”, przyznał się, z zastrzeżeniami, do zarzucanej mu działalności przed 1939 rokiem (co miało przyczynić się do faszyzacji Polski oraz klęski kampanii wrześniowej) oraz do działalności dywersyjnej po 1944 roku, natomiast stanowczo zaprzeczył współpracy z Gestapo podczas wojny, twierdząc, że nie znał gestapo-wca Wernera, a jedynie oficera komendy dywersyjnej AK, Grzegorza Wernera. W procesie zeznawali: Stanisław Mieszkowski, Ignacy Brzeski, Adam Dobrowolski, Kochanowicz, żona oskarżonego, Emilia Jaroszewicz oraz Stanisław Nienałtowski. Obrońcą Jaroszewicza był Marian Rozenblit, a oskarżycielem publicznym prokurator Maciej Majster, który wnosił o karę 15 lat pozbawienia wolności. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 30 czerwca 1955 roku, Alfred Jaroszewicz został skazany na karę 12 lat więzienia. Kilka dni później, od 4 do 6 lipca 1955 roku, zeznawał jako świadek w procesie W. Lechowicza przed tym samym sądem, w wyniku czego zaprzeczył jego twierdzeniom, jakoby sam był członkiem KPP. Został zwolniony z odbywania kary, a w 1957 roku zrehabilitowany przez Sąd Najwyższy.
Zmarł 16 października 1981 roku.
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1946)
Przypisy
Bibliografia
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
