Alfréd Grósz

Alfréd Grósz, znany również jako Grosz (ur. 26 sierpnia 1885 w Kieżmarku, zm. 1 marca 1973 tamże), był spiskim Niemcem, nauczycielem, taternikiem, historykiem oraz publicystą. Był aktywnym członkiem Towarzystwa Karpackiego oraz ratownikiem w Tátrai Önkéntes Mentő Bizottság (niem. Freiwilliger Rettungsausschuss für die Hohe Tátra), węgierskiej organizacji zajmującej się ratownictwem górskim. Promował turystykę, narciarstwo oraz taternictwo wśród młodzieży.

Życiorys

Studia z zakresu prawa i rolnictwa ukończył w Budapeszcie, a swoje wykształcenie uzupełnił dyplomem z wychowania fizycznego. Pracował głównie jako pedagog w renomowanym liceum w Kieżmarku, a ostatnie trzy lata przed emeryturą spędził w gimnazjum w Nowej Wsi Spiskiej. Już w czasie studiów wstąpił w szeregi Towarzystwa Karpackiego oraz akademickiego klubu wspinaczkowego. Podczas swojej kariery nauczycielskiej poświęcał cały wolny czas na turystykę górską, taternictwo oraz narciarstwo, prowadząc również pozaszkolne zajęcia z młodzieżą. Na wycieczki oraz łatwiejsze szlaki wspinaczkowe w Tatrach często zabierał swoich uczniów.

W latach 1905–1945 zrealizował ponad sto pierwszych wejść nowymi drogami w Tatrach, w tym w masywach Gerlachu, Łomnicy oraz Kieżmarskiego Szczytu. Najtrudniejszą trasą, którą pokonał, była południowa ściana Lodowej Kopy, zdobyta w 1912 roku. Jako pierwszy zdobył dziesięć szczytów i turni, a także wspinał się w zimie, dokonując pierwszych wejść m.in. na Ostry Szczyt (1911), Żabiego Konia (1913) oraz Rumanowy Szczyt (1914). Jego najczęstszymi partnerami w wspinaczce byli Lajos Rokfalusy oraz Tibold Kregczy, znani jako spiska trójka.

Grósz publikował artykuły dotyczące wspinaczki, ratownictwa górskiego oraz ochrony przyrody w czasopismach niemieckich, węgierskich i polskich. Od 1912 roku współpracował z „Taternikiem”. Napisał także opracowanie na temat spiskich baśni i legend, prace dotyczące nazewnictwa tatrzańskiego oraz biografie osób związanych z górami. Był uznawanym fotografem, a jego zdjęcia pojawiały się w przewodnikach oraz prasie tatrzańskiej, w tym w polskich „Wierchach” i „Taterniku”.

W trakcie tatrzańskich wycieczek wraz z 74 wychowankami stworzył zielnik liczący ponad 900 kart, który po jego śmierci Muzeum Miejskie w Kieżmarku przekazało do Muzeum TANAP-u w Tatrzańskiej Łomnicy. Najstarszy egzemplarz rośliny datowany jest na 1914 rok, a najmłodszy na 1946 rok, przy czym 183 karty z tego zielnika włączono do podstawowego zbioru Muzeum.

Po śmierci Alfréda Grósza jego prochy zostały rozsypane w Tatrach. Jego nazwiskiem nazwano kilka formacji skalnych w Tatrach, takich jak Żleb Grosza w Grani Hrubego oraz Żleb Grosza na Sławkowskim Szczycie.

Wybrane publikacje

Das Freiwillige Rettungskomitee der Tátra, 1914,
Über die Lawinenverhältnisse in der Hohen Tátr, 1916,
Schafft einen Naturschutz für die Tatra, Karpathen-Post 1934, nr 12,
Die Hohe Tatra. Geschichte des Karpatenvereins, Stuttgart 1961,
Siedemdziesięciopięciolecie dra Gyuli Komarnickiego, Taternik 1960, nr 3-4,
Sagen aus der Hohen Tatra, Monachium 1973.

Przypisy

Bibliografia

Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1. Brak numerów stron w książce.

Bolesław Chwaściński, Ostatni Spiszak. Taternik 1973, nr 3.