Alfred Freyer
Alfred Freyer (ur. 11 września 1901 w Dzikowie, zm. 21 grudnia 1927 tamże) był polskim lekkoatletą specjalizującym się w biegach długodystansowych, znanym jako polski Nurmi. Reprezentował kluby takie jak KS Dzikovia, IFC Katowice oraz Polonia Warszawa. Freyer zdobył mistrzostwo Polski osiem razy (w biegach na 5000 metrów, 10 000 metrów, maratonie oraz przełajach) oraz czternastokrotnie ustanawiał rekordy Polski (na dystansach od 3000 do maratonu), a także odniósł trzy zwycięstwa w meczach międzypaństwowych.
Życiorys
Alfred Freyer przyszedł na świat 11 września 1901 roku w Dzikowie. Jego dziadek emigrant z Anglii, z której pochodził ród Freyerów, pracował jako koniuszy w posiadłości hrabiostwa Tarnowskich. Ojciec Alfreda był laureatem wielu konkursów hippicznych. Alfred, nazywany przez bliskich „Fredek”, miał dwoje braci i dwie siostry.
W 1908 roku rozpoczął edukację w szkole powszechnej w Tarnobrzegu, a po ukończeniu czwartej klasy kontynuował naukę w szkole realnej, którą ukończył z maturą w 1919 roku. Po utworzeniu Republiki Tarnobrzeskiej rozpoczął pracę w biurze podatkowym Powiatowej Rady Narodowej w Tarnobrzegu. W młodości był aktywnym członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej, biorąc udział w akcji zajmowania magazynów wojskowych w Nadbrzeziu oraz walcząc jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 roku rozpoczął służbę wojskową w 3 Pułku Ułanów Śląskich w Tarnowskich Górach, którą zakończył w 1923 roku, będąc także zawodnikiem drużyny piłkarskiej. Po powrocie do domu, w stopniu plutonowego, wrócił do pracy w biurze podatkowym.
Początek kariery lekkoatletycznej Freyera datuje się na 3 maja 1925 roku, kiedy to zadebiutował w biegu przełajowym na 1500 metrów organizowanym przez KS Dzikovia. W tym samym roku zajął trzecie miejsce w biegu przełajowym o Puchar „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w Krakowie oraz ustanowił rekord Polski podczas międzynarodowych zawodów lekkoatletycznych AZS. W meczu Górny Śląsk Polski kontra Górny Śląsk Niemiecki wygrał wszystkie biegi na dystansach od 1000 do 5000 metrów. Wkrótce po tym przeszedł z KS Dzikovia do IFC Katowice, a następnie do Polonii Warszawa. Rok 1926 rozpoczął od biegów przełajowych, w których zdobywał pierwsze i drugie miejsca. Od mistrzostw Polski w 1926 roku do końca kariery nie znalazł rywala, który mógłby go pokonać. 26 września 1926 roku w Katowicach wygrał maraton o mistrzostwo Polski, bijąc dotychczasowy rekord na tym dystansie. Pod koniec 1926 roku posiadał wszystkie rekordy Polski od 3000 metrów do maratonu. W 1927 roku uczestniczył w 24 biegach na różnych dystansach, wygrywając 21 z nich, a w pozostałych zajmując drugie i trzecie miejsca. W tym samym roku zajął trzecie miejsce na dystansie 5000 metrów w meczu Polska – Włochy, pomimo uszkodzenia buta przez włoskiego zawodnika.
W 1927 roku wprowadził nową taktykę biegu, polegającą na natychmiastowym ataku na pierwszą pozycję po starcie, co przyniosło mu przydomek polskiego Nurmiego. W sierpniu tego samego roku rozpoczął przygotowania do letnich igrzysk olimpijskich w Amsterdamie, podczas których ustanowił rekordy Polski w biegu na 15 kilometrów oraz w biegu godzinnym. Zorganizowano również zbiórkę pieniędzy na jego wyjazd do Skandynawii w ramach przygotowań olimpijskich, ale z obaw przed ewentualnym złamaniem zasad ruchu olimpijskiego, wyjazd ten został odwołany. Ostatni raz na bieżni pojawił się 13 listopada 1927 roku w Poznaniu, gdzie wygrał bieg na 5000 metrów.
Oprócz lekkoatletyki, Alfred Freyer uprawiał również kolarstwo, kajakarstwo oraz jazdę konną; był także zapalonym graczem w piłkę nożną.
Tragicznie zginął 21 grudnia 1927 roku w pożarze pałacu w Dzikowie, próbując ocalić bibliotekę oraz dzieła sztuki rodu Tarnowskich. Stracił życie pod zawalonym murem i belkami, które znajdowały się w sali, gdzie przechowywano te przedmioty. W wydarzeniu zginęli także Koczmierówna, Gill oraz inne osoby; ich ciała odnaleziono po dwóch dniach w pogorzelisku. Zwłoki Freyera były niemal całkowicie spalone, a jego tożsamość potwierdzono po odnalezieniu scyzoryka. W chwili tragedii rodzice Freyera mieszkali w domu na dziedzińcu pałacu.
Pogrzeb Alfreda Freyera odbył się 23 grudnia 1927 roku, rozpoczynając się w kaplicy zamkowej i kończąc na cmentarzu w Tarnobrzegu.
W 2021 roku w parku przy pałacu w Dzikowie odnaleziono siedem medali, które zdobył lekkoatleta.
Wśród jego krewnych jest dziennikarz Rafał Freyer. Jego młodszy brat Bronisław (ur. 1926) zdobył tytuł mistrza Polski w maratonie oraz uprawiał jeździectwo, kolarstwo i kajakarstwo.
Sukcesy
Mistrzostwa Polski w biegu na 5000 metrów
- Kraków, 1925 rok – pierwsze miejsce
- Warszawa, 1926 rok – drugie miejsce
- Warszawa, 1927 rok – pierwsze miejsce
Mistrzostwa Polski w biegu na 10 000 metrów
- Kraków, 1925 rok – pierwsze miejsce
- Warszawa, 1926 rok – drugie miejsce
- Warszawa, 1927 rok – pierwsze miejsce
Mistrzostwa Polski w maratonie
- Królewska Huta, 1926 rok – pierwsze miejsce
- Rembertów, 1927 rok – pierwsze miejsce
Mistrzostwo Polski w biegach przełajowych
- Warszawa, 1926 rok, bieg na 10 kilometrów – pierwsze miejsce
- Warszawa, 1927 rok, bieg na 10 kilometrów – pierwsze miejsce
Mecze międzypaństwowe
Alfred Freyer czterokrotnie brał udział w meczach międzypaństwowych, odnosząc trzy zwycięstwa.
Rekordy Polski
Alfred Freyer czternastokrotnie ustanawiał rekordy Polski. Oto dystanse, na których je uzyskał:
- 3 kilometry
- 5 kilometrów
- 10 kilometrów
- 15 kilometrów
- 20 kilometrów
- 30 kilometrów
- Bieg godzinny
- Maraton
Upamiętnienie
W Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, gdzie Alfred Freyer się kształcił, w otwartej 1 maja 1927 roku sali gimnastycznej odsłonięto tablicę pamiątkową ku jego czci.
Od 1978 roku, dla uhonorowania pamięci Freyera, co roku jesienią odbywa się w Tarnobrzegu Międzynarodowy Bieg Nadwiślański im. Alfreda Freyera (wcześniej znany jako Memoriał Alfreda Freyera).
Od stycznia 1998 roku, jego imię nosi Szkoła Podstawowa nr 3 w Tarnobrzegu.
W Tarnobrzegu znajduje się także ulica nosząca jego imię.
W 2007 roku został patronem Ośrodka Sportu i Rekreacji w Tarnobrzegu.
