Alfred Jan Fiderkiewicz
Alfred Jan Fiderkiewicz (ur. 2 sierpnia 1886 w Horodence, zm. 8 czerwca 1972 w Warszawie) był polskim politykiem komunistycznym, który angażował się w działalność Komunistycznej Partii Polski oraz jej legalnych organizacji, a następnie w Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pełnił funkcję posła na Sejm I kadencji w II RP, był więźniem obozu KL Auschwitz, a także sprawował urząd prezydenta Krakowa i dyrektora Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Uznawany jest za budowniczego Polski Ludowej.
Życiorys
W latach 1904–1910 pracował jako robotnik w Stanach Zjednoczonych. W tym czasie studiował na Uniwersytecie w Bostonie (1910–1914). Od 1914 roku do 1922 roku był zatrudniony w szpitalu jako chirurg. Angażował się w ruch socjalistyczny oraz w związki zawodowe. Po powrocie do Polski w 1922 roku został wybrany posłem na Sejm I kadencji z okręgu Kalisz jako reprezentant PSL „Wyzwolenia”. W 1924 roku związał się z Niezależną Partią Chłopską, pełniąc funkcję przewodniczącego jej Zarządu Głównego w latach 1924–1927. Równocześnie, od 1925 roku, był aktywnym członkiem Komunistycznej Partii Polski. W 1926 roku był kandydatem KPP i NPCh na prezydenta Rzeczypospolitej.
W 1927 roku spędził kilka miesięcy w areszcie na Pawiaku. W 1928 roku, po krótkim aresztowaniu przez policję, wyjechał do Gdańska, a następnie na dwa miesiące do ZSRR. Po powrocie do Polski praktykował jako lekarz w Milanówku do 1943 roku. Jego dom stał się miejscem spotkań i kontaktów członków KPP. Pod koniec lat 30. był zaangażowany w ruch demokratyczny, będąc członkiem Klubu Demokratycznego w Warszawie i zasiadając we władzach Stronnictwa Demokratycznego.
Po inwazji III Rzeszy i ZSRR na Polskę oraz okupacji kraju, komuniści wciąż spotykali się w jego mieszkaniu. 14 września 1940 roku został aresztowany przez Gestapo i, dzięki wysokiemu okupowi, zwolniono go po dwóch miesiącach. W połowie 1941 roku zakładał w Warszawie organizację „Proletariusz”, a w styczniu 1942 roku przystąpił do PPR. Blisko współpracował z Marcelim Nowotką, Pawłem Finderem i innymi prominentnymi działaczami PPR. Był organizatorem spotkań przedstawicieli PPR i Delegatury Rządu w lutym i marcu 1943 roku. W jego domu w Milanówku regularnie odbywały się narady kierownictwa PPR. 28 czerwca 1943 roku ponownie został aresztowany i spędził czas od sierpnia 1943 do stycznia 1945 w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.
Po wojnie przez krótki czas pełnił obowiązki prezydenta Krakowa (od 5 lutego do 14 czerwca 1945 roku). Od 3 maja 1945 roku był posłem do Krajowej Rady Narodowej, reprezentując Polską Partię Robotniczą. W latach 1945–1949 pracował w dyplomacji jako chargé d’affaires w Londynie oraz poseł w Montrealu i Budapeszcie. Od 1948 roku był członkiem PZPR, w ramach której przewodniczył Związkowi Zawodowemu Pracowników Służby Zdrowia. Ponadto pełnił funkcję dyrektora Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Napisał również kilka książek, głównie o charakterze wspomnieniowym. Od 1971 roku był także członkiem Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
Jego żona, Stanisława z d. Urbanik (1890–1966), również była aktywną działaczką komunistyczną.
Alfred Jan Fiderkiewicz został pochowany 10 czerwca 1972 roku w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A30-półkole-5). Jego pogrzeb zgromadził kilka tysięcy uczestników. Władze partyjne i państwowe reprezentowali członkowie Biura Politycznego KC PZPR, w tym przewodniczący Rady Państwa prof. Henryk Jabłoński, Stefan Olszowski oraz Władysław Kruczek, który wygłosił przemówienie w imieniu kierownictwa PZPR.
Ordery i odznaczenia
- Order Budowniczych Polski Ludowej (1959)
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1954)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1946)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (14 stycznia 1955)
- Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1967)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Republikańskiego Orderu Zasługi (Węgry, 1948)
Przypisy
Bibliografia
- Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, XXV, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1973, s. 10–12.
- Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
- Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.
- (red. Jacek Majchrowski), Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994, s. 276 (biogram nr 328).
- Ludwik Hass, Masoneria polska XX wieku: losy, loże, ludzie, Wydawnictwo „Kopia”, Warszawa 1996, s. 177–178 (nota biograficzna z informacją o przynależności do loży).
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
