Alfred Dreyfus
Alfred Dreyfus (ur. 9 października 1859, zm. 12 lipca 1935) był francuskim oficerem pochodzenia żydowskiego, który został niesłusznie oskarżony i skazany za zdradę. Afera Dreyfusa, trwająca przez dekadę, była sporem dotyczących niesprawiedliwego wyroku oraz rehabilitacji, który doprowadził do politycznego i społecznego kryzysu we Francji.
Życiorys
Młodość i służba w armii
Alfred Dreyfus urodził się w Miluzie w Alzacji jako najmłodszy z dziewięciorga dzieci Jeannette (z domu Libmann) i Raphaëla Dreyfusa, zamożnego żydowskiego producenta tkanin. W wieku 10 lat, po wybuchu wojny francusko-pruskiej, jego rodzina przeniosła się do Paryża w wyniku aneksji Alzacji i Lotaryngii przez Niemców. To doświadczenie zainspirowało Dreyfusa do podjęcia decyzji o karierze wojskowej.
W październiku 1877 roku, mając 18 lat, rozpoczął naukę w elitarnej szkole wojskowej École polytechnique w Paryżu, gdzie przeszedł szkolenie wojskowe oraz zdobył wykształcenie w naukach ścisłych. Ukończył studia w 1880 roku i rozpoczął służbę jako podporucznik we francuskiej armii. W latach 1880-1882 uczęszczał do szkoły artyleryjskiej w Fontainebleau, gdzie uzyskał specjalizację jako oficer artylerii. Po ukończeniu studiów został przydzielony do 31. pułku artylerii w garnizonie w Le Mans. W 1885 roku przeniesiono go do baterii artyleryjskiej 1. Dywizji Kawalerii w Paryżu, gdzie awansował na porucznika. W 1889 roku objął stanowisko adiutanta dyrektora arsenału rządowego Établissement de Bourges i awansował na kapitana.
18 kwietnia 1891 roku poślubił 20-letnią Lucie Eugénie Hadamard (1870–1945). Mieli dwoje dzieci: Pierre’a (1891–1946) oraz Jeanne (1893–1981). Trzy dni po ślubie Dreyfus został przyjęty do École spéciale militaire de Saint-Cyr, wiodącej francuskiej szkoły wojskowej, którą ukończył dwa lata później z dziewiątą lokatą i wyróżnieniem. Następnie został wyznaczony na stażystę w sztabie Sztabu Generalnego Armii Francuskiej, gdzie był jedynym żydowskim oficerem. Podczas egzaminu Kolegium Wojennego w 1892 roku, jeden z członków panelu, generał Bonnefond, nisko ocenił Dreyfusa, twierdząc, że Żydzi nie są pożądani w sztabie. Podobnie oceniono innego oficera, porucznika Georges Picquart. Obaj oficerowie złożyli protest do dyrektora szkoły, generała Lebelin de Dionne, który wyraził żal, ale nie podjął żadnych działań. Należy jednak zaznaczyć, że armia francuska nie była całkowicie uprzedzona wobec pochodzenia wojskowych, wówczas służyło w niej około 300 żydowskich oficerów, w tym dziesięciu generałów.
Oskarżenie o szpiegostwo
15 października 1894 roku Dreyfus został aresztowany pod zarzutem zdrady na rzecz Niemiec. Głównym dowodem w sprawie był rękopis listu do ambasady niemieckiej, przypisywany Dreyfusowi. Wyrokiem sądu wojskowego skazano go na dożywotni karny oboz na Wyspie Diabelskiej w Gujanie w Ameryce Południowej oraz zdegradowano. Po kilku latach, gdy ujawniono prawdziwego autora listu szpiegowskiego i fakt krzywoprzysięstwa, Émile Zola opublikował artykuł „J’Accuse…!” z apelem o uniewinnienie Dreyfusa. W obronę oficera zaangażowało się wielu uczonych i pisarzy, takich jak Marcel Proust, Anatol France, Vilfredo Pareto oraz Georges Clemenceau. Wówczas wybuchł ogromny spór, który podzielił społeczeństwo francuskie. Wykorzystywano skazanie Dreyfusa przez armię, konserwatywną prawicę, partie nacjonalistyczne, rojalistów, kręgi finansowe i kler do demonstrowania patriotyzmu oraz oskarżania Żydów o zagrożenie dla republiki. Émile Zola został skazany na rok więzienia za „zniesławienie armii” i zmuszony do ucieczki do Wielkiej Brytanii. W 1899 roku Dreyfus został przetransportowany z powrotem do Francji, gdzie ponownie stanął przed sądem. Jednak raz jeszcze uznano go za winnego zdrady, skazując na dziesięć lat więzienia. Do kary zaliczono mu pięcioletni pobyt na wyspie. W wyniku presji społecznej, 19 września 1899 roku, prezydent Francji anulował wyrok.
Życie po aferze
Przez dwa lata, do lipca 1906 roku, Dreyfus mieszkał w areszcie domowym z jedną ze swoich sióstr w Carpentras, a potem w Colognie. Dopiero w 1906 roku Alfred Dreyfus doczekał się pełnej rehabilitacji przez francuski Najwyższy Sąd Apelacyjny. Dzień po oczyszczeniu został przyjęty do wojska z awansem do stopnia majora. Tydzień później otrzymał tytuł kawalera orderu Legii Honorowej i został przydzielony jako dowódca jednostki artylerii w Vincennes. 15 października 1906 roku objął dowództwo jednostki artylerii w Saint-Denis. W 1907 roku wystąpił z armii, jednak w czasie I wojny światowej ponownie wstąpił do wojska, dowodząc kolumną zaopatrzeniową artylerii, gdzie awansował do stopnia podpułkownika. W 1919 roku został odznaczony tytułem oficera Legii Honorowej. 4 czerwca 1908 roku, podczas ceremonii przeniesienia prochów Émile’a Zoli do Panteonu, Dreyfus został postrzelony w ramię przez nacjonalistycznego dziennikarza Louisa Grégoriego.
Dreyfus zmarł 12 lipca 1935 roku w Paryżu w wieku 75 lat i został pochowany na cmentarzu Montparnasse.
W 1937 roku jego syn Pierre opublikował wspomnienia ojca na podstawie korespondencji z lat 1899–1906 zatytułowane „Souvenirs et Correspondance”.
Awanse
- aspirant (Aspirant) – awansowany 1 października 1878 roku.
- podporucznik (Sous-lieutenant) – awansowany 4 października 1880 roku.
- porucznik (Lieutenant) – awansowany 1 listopada 1882 roku.
- kapitan (Capitaine) – awansowany 12 września 1889 roku.
- major (Chef d’escadrons) – awansowany 13 lipca 1906 roku.
- podpułkownik (Lieutenant-colonel) – awansowany 26 września 1918 roku.
Odznaczenia
- Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej – 9 lipca 1919 roku.
- Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej – 20 lipca 1906 roku.
- Krzyż Wojenny 1914–1918.
- Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny.
