Alfred Döblin (urodzony 10 sierpnia 1878 roku w Szczecinie/Stettin, zmarł 26 czerwca 1957 roku w Emmendingen) był niemieckim pisarzem, eseistą oraz lekarzem.
Życiorys
Pochodził z żydowskiej rodziny kupieckiej i od 1888 roku wychowywał się w Berlinie, gdzie dorastał bez ojca. W latach 1900–1905 studiował neurologię i psychiatrię w Berlinie, a studia zakończył uzyskaniem doktoratu we Fryburgu. Jako lekarz pracował najpierw w Ratyzbonie, a następnie w Berlinie. W 1910 roku był współzałożycielem ekspresjonistycznego czasopisma Der Sturm. W czasie I wojny światowej pełnił rolę lekarza wojskowego na froncie alzackim. W 1933 roku wyemigrował przez Szwajcarię do Francji, gdzie w 1936 roku otrzymał francuskie obywatelstwo. W 1940 roku, uciekając przed hitlerowskimi wojskami, przedostał się do USA. O tej ucieczce napisał w relacji Schicksalsreise (1949). Po latach emigracji, pełnych zarówno fizycznego, jak i duchowego osamotnienia, wrócił do Niemiec w 1945 roku. W Baden-Baden, w latach 1946–1951, wydawał czasopismo literackie Das goldene Tor. W 1949 roku był współzałożycielem Akademii Nauki i Literatury w Moguncji. Z powodu rozczarowania politycznym i kulturalnym klimatem w Niemczech, w 1953 roku wyjechał do Francji, skąd w 1956 roku, w ciężkim stanie zdrowia, powrócił do kraju.
Twórczość
Jako pisarz i teoretyk literatury, jego twórczość miała znaczący wpływ na kształtowanie literackiego ekspresjonizmu oraz powieści XX wieku. Już w 1913 roku przedstawił oryginalną teorię powieści, sprzeciwiając się „manierze psychologizmu” i postulując powieść faktu (Tatsachenroman).
Jego najsłynniejszym dziełem jest powieść Berlin Alexanderplatz: dzieje Franciszka Biberkopfa (1929), która uznawana jest za pierwszą i najważniejszą niemiecką powieść wielkomiejską. Opowieść o byłym robotniku Biberkopfie jest metaforą miejskiego życia, stanowiąc egzystencjalny skrót losów milionów bezimiennych bohaterów żyjących w metropoliach. Technika montażu zastosowana w tej powieści jest porównywalna z organizacją materii epickiej w Ulissesie (1922) autorstwa Joyce’a. Do literatury podróżniczego reportażu należy Reise in Polen (1926).
Trylogia Amazonas, traktująca o dziejach konkwisty w Ameryce Południowej, stanowi „generalny rozrachunek z naszą cywilizacją” i składa się z trzech części: Podróż do krainy wiecznego życia (1937, wyd. polskie 1939), Błękitny tygrys (1938, wyd. polskie 1957) oraz Der neue Urwald (1947/48).
Wybrane dzieła
- Die Ermordung einer Butterblume (1913)
- Die drei Sprünge des Wang-lun (1915)
- Wadzeks Kampf mit der Dampfturbine (1918)
- Wallenstein (1920)
- Berge Meere und Giganten (1924)
- Reise in Polen (Podróż po Polsce) (1926)
- Manas, Versepos (1927)
- Berlin Alexanderplatz. Die Geschichte von Franz Biberkopf (1929), wyd. polskie 1959
- Babylonische Wanderung (1934)
- Pardon wird nicht gegeben (1935), wyd. polskie: Nie ma pardonu 1937
- November 1918. Eine deutsche Revolution, Roman in vier Bänden (1938–1950)
- Hamlet oder Die lange Nacht nimmt ein Ende (1956), wyd. polskie: Hamlet, czyli kres długiej nocy (1966)
Upamiętnienie
W 2004 roku na miejscu nieistniejącego już domu Alfreda Döblina na Starym Mieście w Szczecinie odsłonięto tablicę pamiątkową.
Zobacz też
Alfred-Döblin-Preis
Przypisy
Bibliografia
Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod redakcją Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-11995-0 (autor biogramu: Marek Zybura).
Linki zewnętrzne
Internationale Alfred Döblin-Gesellschaft, IADG (Międzynarodowe Towarzystwo im. Alfreda Döblina): strona oficjalna. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
Baden-Baden der ultimative Stadtführer: Alfred Döblin (1878-1957). [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
Freie Universität Berlin: Niemieckojęzyczny zbiór linków. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)]. (niem.).
Deutsches Historisches Museum: Alfred Döblin. Arzt, Schriftsteller. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-01)]. (niem.).
Vivantes Klinikum Am Urban: Geschichte des Hauses. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
Universität Bern. Institut für Germanistik: Alfred Döblin in Erstausgaben. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-13)]. (niem.).
