Alfred Denis Cortot (ur. 26 września 1877 w Nyonie, zm. 15 czerwca 1962 w Lozannie) był francusko-szwajcarskim pianistą oraz dyrygentem, uważanym za jednego z najwybitniejszych wirtuozów fortepianowych pierwszej połowy XX wieku.
Życiorys
Cortot pochodził z rodziny francusko-szwajcarskiej. Nauki gry na fortepianie rozpoczął w Genewie w wieku pięciu lat. W wieku dziewięciu lat podjął studia w konserwatorium w Paryżu, gdzie jego nauczycielami byli Émile Descombe oraz Louis Diémer. W 1897 roku, rok po zakończeniu nauki, zadebiutował w Paryżu, wykonując III koncert fortepianowy Ludwiga van Beethovena. W następnym roku udał się do Bayreuth, gdzie pracował jako korepetytor oraz kierownik chóru, a później został asystentem dyrygenta na Festiwalu w Bayreuth. Jego wyjazd był podyktowany pasją do muzyki Richarda Wagnera, związanej z tamtejszym Teatrem Operowym.
Trzyletni pobyt w Niemczech znacząco wpłynął na rozwój artystyczny Cortota. W 1902 roku, jako dyrygent, prowadził pierwsze francuskie wykonania dramatów muzycznych Wagnera: Zmierzchu bogów oraz Parsifala.
W 1905 roku Cortot, wraz z Jacques’em Thibaud i Pablo Casalsem, założył trio fortepianowe, które z czasem stało się jednym z najsłynniejszych zespołów kameralnych swojego okresu. Zespół koncertował aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku.
W 1919 roku Cortot wspólnie z Augustem Mangeotem założył École Normale de Musique de Paris, które uznawane jest za jedno z najlepszych konserwatoriów w Europie. Uczyli tam m.in. Pablo Casals, Paul Dukas, Arthur Honegger oraz Wanda Landowska. Cortot był również cenionym pedagogiem, który wychował wielu uczniów, w tym Dinu Lipattiego oraz Clarę Haskil. Uczyła się u niego także stypendystka z Polski, późniejsza wybitna pianistka Halina Czerny-Stefańska.
Cortot był autorem prac dotyczących techniki gry na fortepianie oraz interpretacji utworów fortepianowych, w tym cenionych przez dziesięciolecia dzieł: Cours d’interprétation z 1934 roku oraz Aspects de Chopin z 1949 roku.
W okresie międzywojennym wielokrotnie odwiedzał Polskę, gdzie jego występy spotykały się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności.
25 lipca 1934 roku został odznaczony krzyżem komandorskim Legii Honorowej.
Postawa w okresie II wojny światowej
W czasie II wojny światowej Cortot popierał niemiecką okupację Francji. Był członkiem Rady Narodowej (Conseil national), doradczego organu rządu Vichy, gdzie piastował stanowisko komisarza ds. sztuk pięknych. Uczestniczył w koncertach opłacanych przez nazistów w Niemczech, w tym w Berlinie w 1942 roku, oraz występował na oficjalnych koncertach w okupowanej Paryżu.
W 1941 roku otrzymał Order Galijskiej Franciszki. Po upadku rządu Vichy oraz wyzwoleniu kraju, zakazano mu występów, a francuska opinia publiczna uznała go za persona non grata.
W 1945 roku wyjechał z Francji i osiedlił się w Szwajcarii, jednak wciąż koncertował za granicą, m.in. w Anglii.
Repertuar
Pomimo miłości do muzyki niemieckiej, Cortot rzadko wykonywał utwory Bacha, Mozarta, Beethovena, Schuberta czy Brahmsa, a także nie sięgał po muzykę rosyjską. Skupiał się głównie na dziełach kompozytorów francuskich, takich jak Camille Saint-Saëns, Gabriel Fauré, Claude Debussy oraz Maurice Ravel. Najbardziej znany jest jednak jako interpretator utworów Fryderyka Chopina oraz Roberta Schumanna.
Technika gry
Uznawany jest za jednego z ostatnich pianistów o osobistym, subiektywnym stylu wykonania. Ukształtowany w duchu tradycyjnej, romantycznej francuskiej szkoły fortepianu, operował niezwykłą swobodą oraz intuicją. Jego gra charakteryzowała się wyjątkową wrażliwością na barwę dźwięku. Dowodzą tego nagrania z lat trzydziestych, w których mimo technicznych niedoskonałości słychać jego wirtuozerię. Styl ten cechował liryzm oraz ogromna ekspresja, przejawiająca się m.in. w częstym stosowaniu zmian tempa.
W nagraniach powojennych Cortot był mniej sprawny (wielokrotnie można usłyszeć błędy), co było efektem jego problemów zdrowotnych.
Przypisy
Bibliografia
Profil Alfreda Cortot w Internetowym Centrum Informacji Chopinowskiej na stronie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Dostęp: 18-03-2010.
Linki zewnętrzne
