Alfonso de Valdés (ur. około 1490 w Cuenca, zm. 3 października 1532 w Wiedniu) był renesansowym pisarzem hiszpańskim.
Życiorys
Alfonso de Valdés był bratem (według niektórych źródeł bliźniakiem) innego znanego hiszpańskiego humanisty, Juana. Niewiele informacji zachowało się na temat jego dzieciństwa i młodości; dopiero od około 1520 roku dokumenty pozwalają śledzić jego życie. Możliwe, że już w młodym wieku rozpoczął pracę na dworze cesarza Karola V jako urzędnik królewskiej kancelarii. Jako dworzanin nieustannie podróżował za swoim władcą i uczestniczył w kluczowych wydarzeniach politycznych tamtych czasów. W 1521 roku był obecny na Sejmie Rzeszy w Wormacji, co opisał w liście do swojego nauczyciela, Piotra de Anghiera. Około 1526 roku został mianowany sekretarzem cesarza, odpowiedzialnym za redagowanie oficjalnych dokumentów w języku łacińskim.
W 1530 roku, po kilku latach spędzonych przez cesarza w Hiszpanii, Valdés udał się z dworem do Niemiec. W Augsburgu, gdzie Karol V starał się doprowadzić do pojednania protestantów z Rzymem, jako sekretarz cesarski miał szansę nawiązania kontaktów z wybitnymi reformatorami, takimi jak Filip Melanchton. W 1531 roku cesarz powierzył mu zarządzanie archiwami królewskimi w Neapolu. Alfonso obawiał się powrotu do Hiszpanii, gdzie jego poglądy mogły przyciągnąć uwagę Inkwizycji, i podobnie jak jego brat Juan wolał pozostać w bezpieczniejszych Włoszech. Jednak przed objęciem nowego stanowiska, w jesieni 1532 roku, udał się wraz z dworem cesarskim do Wiednia. Niestety, podczas epidemii dżumy, która wybuchła w mieście, stał się jedną z jej ofiar.
Poglądy i dzieła
Alfonso de Valdés jest uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela hiszpańskiego erazmizmu – nurtu humanizmu inspirowanego myślą Erazma z Rotterdamu, który dominował wśród hiszpańskich elit otaczających Karola V w latach dwudziestych i trzydziestych XVI wieku. Erazmiści opowiadali się za reformą Kościoła; w wielu kwestiach ich poglądy zbiegały się z poglądami reformatorów protestanckich, jednak większość z nich, mimo krytyki wobec papiestwa i kleru, nie zdecydowała się na poparcie Lutra. Niemniej jednak, wielu z nich doświadczyło prześladowań ze strony Inkwizycji.
Valdés utrzymywał osobiste kontakty z Erazmem, co potwierdza jego bogata korespondencja, i aktywnie propagował myśli mistrza w swoim otoczeniu. Był także przyjacielem Jana Dantyszka.
Wśród jego pism, które zostały tylko częściowo opublikowane, szczególnie wyróżniają się dwa dialogi, wydane po raz pierwszy anonimowo około 1529 roku i przez długi czas przypisywane Juanowi:
- Diálogo de las cosas ocurridas en Roma (Dialog o wydarzeniach w Rzymie), znany również jako Diálogo de Lactancio y un Arcediano – bezpośrednio związany z plądrowaniem Rzymu przez wojska Karola V w 1527 roku (tzw. Sacco di Roma). Celem dialogu jest obrona cesarza przed odpowiedzialnością za to wydarzenie, które wstrząsnęło chrześcijańską Europą. Młody Lactancio, zwolennik cesarza, przekonuje swojego rozmówcę, że winę za splądrowanie Wiecznego Miasta ponosi wyłącznie papież Klemens VII i jego polityczne ambicje, które są sprzeczne z jego rolą jako głowy Kościoła. Zniszczenie stolicy papieskiej tłumaczy jako wolę Boga, aby ukarać występny kler. Ten dialog spotkał się z ostrą krytyką ze strony Baltazara de Castiglione.
- Diálogo de Mercurio y Carón (Dialog Merkurego i Charona) – ponownie jest to pochwała i obrona polityki cesarskiej oraz krytyka jego przeciwników, zwłaszcza papieża i króla Francji. Obraz łodzi Charona umożliwia także krytykę różnych warstw społecznych.
Hiszpańska badaczka literatury XVI wieku, Rosa Navarro Durán, przypisuje mu także autorstwo Żywota Łazika z Tormesu.
Przypisy
Bibliografia
José F. Montesinos: Introducción. W: Alfonso de Valdés: Diálogo de las cosas ocurridas en Roma. Madrid: Espasa-Calpe, 1969, s. IX-LXXV.
Linki zewnętrzne
Dzieła Alfonsa de Valdés w Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes
Strona poświęcona obronie teorii o autorstwie Łazika z Tormesu
