Alfons Wiktor Maćkowiak
Alfons Wiktor Maćkowiak, bardziej znany jako Alan Mack (ur. 29 marca 1916 w Berlinie, zm. 31 stycznia 2017 w Londynie) był oficerem artylerii Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, kapitanem Polskich Sił Zbrojnych oraz żołnierzem 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Po zakończeniu II wojny światowej aktywnie działał w polonijnym środowisku w Wielkiej Brytanii, a pośmiertnie otrzymał awans do stopnia generała brygady.
Życiorys
Urodził się 29 marca 1916 roku w rodzinie Wiktora, który był komendantem Posterunku Policji Państwowej w Poznaniu. W młodości trenował gimnastykę w poznańskim „Sokole”, a także wyróżniał się jako hokeista na trawie. Dodatkowo, pod okiem Feliksa Stamma, rozwijał swoje umiejętności bokserskie. W latach 1935–1936 był słuchaczem Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, a następnie w latach 1936–1938 uczęszczał do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu. Po ukończeniu edukacji otrzymał stopień podporucznika z datą starszeństwa 1 października 1938 oraz 135. lokatę w korpusie oficerów artylerii, a następnie został przydzielony do 32 dywizjonu artylerii lekkiej w Rembertowie, gdzie objął stanowisko dowódcy plutonu w 1. baterii. W sierpniu 1939 roku, w trakcie mobilizacji alarmowej, został przydzielony do rezerwowego 32 pułku artylerii lekkiej jako oficer zwiadowczy 9. baterii.
W tej roli brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku, a później objął dowództwo baterii artylerii lekkiej. Walczył w obronie Różana oraz w starciach nad Bugiem. Po agresji ZSRR na Polskę, dostał się do sowieckiej niewoli, z której zdołał uciec na Węgry, gdzie został internowany. Z Węgier przedostał się do Francji, gdzie wziął udział w bitwie pod Lagarde jako dowódca plutonu 2. baterii 1 Wileńskiego Pułku Artylerii Lekkiej. Po raz kolejny trafił do niewoli, tym razem niemieckiej, i został osadzony w obozie jenieckim w Strasburgu, z którego po tygodniu uciekł. Dzięki umiejętnościom językowym udało mu się dotrzeć do nieokupowanej części Francji.
Od 1941 roku mieszkał w Wielkiej Brytanii. Służył w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej, a w 1942 roku zgłosił się na kurs dla Cichociemnych. Po jego ukończeniu został zatrzymany jako instruktor wyszkolenia fizycznego, specjalizując się w działalności dywersyjnej, sportach walki oraz w eliminacji wroga bez użycia broni. Od września 1944 roku ponownie służył w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej, biorąc udział w operacji Market-Garden, gdzie 18 września 1944 roku wylądował szybowcem Horsa pod Arnhem. W trakcie operacji zajmował się obsługą radiostacji, pełnił rolę chroniącego ckm-u oraz był sanitariuszem. 25 września został ranny i trafił do niemieckiej niewoli w Oosterbeek. Od 31 października 1944 roku do 2 kwietnia 1945 roku był jeńcem Oflagu IX A Spangenberg. Po powrocie do Wielkiej Brytanii w kwietniu 1945 roku powrócił do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. W lipcu 1946 roku otrzymał przydział do 4 pułku artylerii przeciwpancernej jako dowódca I dywizjonu, a w grudniu 1947 roku został zdemobilizowany w stopniu kapitana.
Po zakończeniu służby wojskowej przeszedł kurs hotelarski i do 1957 roku prowadził pensjonat w Esseksie. Następnie, za namową żony nauczycielki, sam został nauczycielem, ucząc wychowania fizycznego w Bishop’s Stortford College, a od 1964 roku przez następne 25 lat pracował jako trener klubu lekkoatletycznego Uniwersytetu Oksfordzkiego. Przez wiele lat angażował się również w działalność społeczną w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie. W 2000 roku awansowano go na stopień pułkownika.
W 2003 roku był zaangażowany w organizację XI Światowych Igrzysk Polonijnych w Poznaniu, gdzie podczas ceremonii otwarcia złożył przysięgę w imieniu sportowców. W 2005 roku Krzysztof Miklas i Jan Tarczyński stworzyli film dokumentalny o Alanie Alfonsie Maćkowiaku pt. „Lądowanie w Oxfordzie”, w którym Maćkowiak opowiadał o swoim życiu. Film był wielokrotnie emitowany w TVP Polonia oraz TVP Historia.
W 2007 roku wziął udział w realizacji filmu dokumentalnego w reżyserii Joanny Pieciukiewicz pt. „Honor generała”, który poświęcony był postaci gen. Stanisława Sosabowskiego, organizatora 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
Zmarł 31 stycznia 2017 roku. 16 lutego 2017 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzej Duda, na wniosek ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza, pośmiertnie awansował Alfonsa Maćkowiaka do stopnia generała brygady.
W Dzień Spadochroniarza, 23 września 2017 roku, odbył się w Warszawie uroczysty pogrzeb Alfonsa Maćkowiaka, po którym jego prochy zostały złożone na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D20 kolumbarium I-2-2).
Upamiętnienie
7 kwietnia 2018 roku nad Jeziorem Maltańskim w Poznaniu odsłonięto tablicę poświęconą pamięci Alfonsa Maćkowiaka.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (6 kwietnia 2000, za wybitne zasługi w działalności polonijnej i kombatanckiej, nadany postanowieniem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego)
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi (1990, przyznany zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego)
- Srebrny Krzyż Zasługi (1974, przyznany zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Stanisława Ostrowskiego)
- Krzyż Armii Krajowej
- Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”
- Krzyż Zasługi Stowarzyszenia Polskich Kombatantów
- Krzyż Wojenny ze srebrną gwiazdką (Francja)
- Krzyż Kombatantów (Francja)
- Krzyż Wojenny (Francja)
- Gwiazda za Francję i Niemcy (Wielka Brytania)
- Gwiazda za 1939–1945 (Wielka Brytania)
- Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania)
Przypisy
Bibliografia
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
