Alfons Karny

Alfons Karny

Alfons Karny (urodzony 14 listopada 1901 w Białymstoku, zmarły 14 sierpnia 1989 w Warszawie) był polskim rzeźbiarzem. Tworzył portrety znanych Polaków, takich jak Mikołaj Kopernik, Adam Mickiewicz oraz Józef Piłsudski, a także zagranicznych postaci. Jego rzeźby wykonane z granitu i brązu zdobyły złote medale na wystawach w Paryżu i Brukseli.

Życiorys

Urodził się w ubogiej rodzinie w Białymstoku. W 1920 roku wstąpił do armii gen. Józefa Hallera, gdzie brał udział w działaniach na froncie.

W 1923 roku przeniósł się do Warszawy. Dwa lata później rozpoczął studia w warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, pod okiem Tadeusza Breyera, a następnie przez krótki czas pracował jako asystent w jego pracowni rzeźby. W 1925 roku rzeźby Karnego zostały zaprezentowane na wystawie prac uczniów wyższych szkół artystycznych w ramach Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu. Po zakończeniu studiów w 1930 roku artysta wyjechał do Francji, Niemiec i Belgii w ramach stypendium.

W 1939 roku jego rzeźby były wystawiane w Londynie, a następnie w Nowym Jorku, jednak nie powróciły już do kraju z powodu wybuchu wojny.

Podczas kampanii wrześniowej, w wyniku bombardowania, jego pracownia oraz zgromadzone w niej dzieła zostały zniszczone. W latach 1940-1945 Karny intensywnie tworzył w nowym miejscu, które również było siedzibą tajnego uniwersytetu. W czasie powstania warszawskiego ponownie utracił swoją pracownię oraz część rzeźb.

Po wojnie Karny dołączył do nurtu polskiego socrealizmu. Choć jego prace z tego okresu poruszały aktualne tematy, stylistycznie nie odbiegały znacząco od form, które artysta wypracował w latach trzydziestych. W 1949 roku otrzymał pracownię w Warszawie przy ulicy Wiejskiej. W 1960 roku artysta zorganizował wakacyjną pracownię w Gdańsku, gdzie spędzał letnie miesiące.

W 1963 roku zorganizowano pierwszą indywidualną wystawę Karnego – objazdowy pokaz jego rzeźb.

Alfons Karny zmarł 14 sierpnia 1989 roku po krótkiej chorobie. Jego pogrzeb odbył się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 168-6-17). We wrześniu 1989 roku miała miejsce pośmiertna wystawa artysty, przygotowana jeszcze za jego życia.

Od 1974 roku prace artysty są eksponowane w Muzeum Okręgowym w Białymstoku, a od 19 marca 1993 roku w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku.

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1952)
• Złoty Krzyż Zasługi (1952)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1988)

Nagrody i wyróżnienia

• Medal Brązowy (1930) i Medal Srebrny (1930) na Salonie Dorocznym w Zachęcie
• Nagroda Artystyczna miasta Warszawy za całokształt twórczości (1934)
• Złoty Medal i Order króla Leopolda III na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Brukseli (1934)
• Złoty Medal na wystawie Sztuka i Technika w Paryżu (1937)
• I nagroda w konkursie Dziecko w sztuce polskiej (1938)
• II nagroda na I Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki (1950)
• Nagroda Państwowa II Stopnia (1951)
• Nagroda II Stopnia Ministra Obrony Narodowej (1961)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (22 lipca 1973)
• Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości w dziedzinie rzeźby (1978)
• Wyróżnienie na Salonie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1928)

Publikacje

• Andrzej Kisielewski, Karny, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Wydawnictwo Uniwersyteckie TransHumana, Białystok 1995.
• Alfons Karny. Galeria Wielkich Polaków, tekst Ryszard Saciuk, Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Białystok (b.d.).

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Alfons Karny, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-12].
• Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku. muzeum.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-28)].