Alfons III Liberalny (hiszp. Alfonso el Liberal) – Król Aragonii w latach 1285–1291, hrabia Barcelony, a także tytułowany królem Walencji i królem Majorki. Był synem króla Aragonii Piotra III Wielkiego (zm. 1285) oraz Konstancji Hohenstauf, córki Manfreda, króla Sycylii (zm. 1266).
Początki
Urodził się w 1265 roku. Jeszcze za życia Piotra III Wielkiego, w 1282 roku został mianowany namiestnikiem Królestwa, gdy jego ojciec toczył wojny o Królestwo Sycylii (patrz: nieszpory sycylijskie). Po śmierci Piotra III doszło do podziału jego ziem (tzw. Kraje Korony Aragonii); Alfons III objął władzę w królestwie Aragonii (razem z królestwem Walencji i hrabstwem Barcelony), podczas gdy jego młodszy brat Jakub przejął królestwo Sycylii.
Panowanie
Początek panowania Alfonsa III w Aragonii to czas konfliktu z szlachtą. Król nie chciał potwierdzić wcześniejszych przywilejów szlacheckich, które były uzgadniane z przedstawicielami miast w tzw. Unii Aragonii. Szlachta, powołując się na swoje dawne prawa, zebrała się na zgromadzeniach stanowych, zwanych kortezami. Byli gotowi do wypowiedzenia posłuszeństwa królowi, jeśli ten nie zatwierdziłby ich przywilejów. Pod koniec lat 80. XIII wieku niezadowolona szlachta rozpoczęła bunty przeciwko władzy królewskiej. W odpowiedzi na te działania, Alfons ugiął się przed żądaniami szlachty i jako pierwszy król w historii Aragonii w 1287 roku został zmuszony do zwołania kortezów z wszystkich swoich ziem (Aragonia, Katalonia, Walencja) i przystąpienia do negocjacji. Efektem porozumienia między królem a kortezami było zatwierdzenie dotychczasowych przywilejów szlacheckich, a także wprowadzenie poważnych ograniczeń władzy królewskiej w zakresie jurysdykcji oraz prawa do pozbawienia wolności szlachcica bez wyroku sądowego, zawarte w dokumencie zwanym Privilegio de la Unión.
Alfons III odnosił znacznie większe sukcesy w polityce zagranicznej. Jeszcze za życia Piotra III, król Francji, Filip III Śmiały, wspólnie ze stryjem Alfonsa, królem Majorki, Jakubem II, najechali na Aragonię, jednak aragońskie wojska pokonały najeźdźców, zdobywając Majorkę, Ibizę oraz należące do Jakuba Perpignan (1285). Alfons III kontynuował walki przeciwko swojemu stryjowi, zajmując w 1287 roku Minorkę, która do tej pory była pod panowaniem muzułmanów uznających zwierzchność króla Majorki. Po zdobyciu całych Balearów, Alfons III przyjął tytuł króla Majorki, włączając to dotychczas niezależne królestwo do Aragonii.
Kilka lat później Alfons zaangażował się w wojnę domową, która miała miejsce w Królestwie Kastylii, pomiędzy stronnictwem króla Sancza IV a potomkami jego starszego brata, Ferdynanda de la Cerda (zm. 1275). Alfons III był także aktywny na Sycylii, gdzie wspierał swojego brata Jakuba, króla Sycylii, w walkach przeciwko Andegawenom oraz papieżowi.
Śmierć
Alfons III zmarł 18 czerwca 1291 roku w wieku 27 lat. Jego żoną była Eleonora (Leonor, zm. 1297), córka króla Anglii Edwarda I i Eleonory Kastylijskiej, którą poślubił w 1282 roku. Alfons III nie doczekał się potomków. Po jego śmierci władzę w królestwie Aragonii i Walencji przejął jego brat Jakub II Sprawiedliwy, który tron królestwa Sycylii pozostawił trzeciemu z braci, Fryderykowi II.
Przypisy
