Alfons Duczko

Alfons Duczko

Alfons Duczko (urodzony 17 września 1906 w Pabianicach, zmarły 21 czerwca 1955 w Warszawie) był działaczem komunistycznym, uczestnikiem II wojny światowej oraz oficerem aparatu bezpieczeństwa PRL.

Życiorys

Alfons Duczko przyszedł na świat 17 września 1906 roku w Pabianicach, w rodzinie Józefa i Franciszki. Miał siostrę Teodorę. W 1921 roku ukończył szkołę powszechną, a dwa lata później rozpoczął pracę w fabryce włókienniczej J. Hanemana. W 1923 roku wstąpił do NSPP i równocześnie angażował się w działalność Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich. Po kilku miesiącach został usunięty z NSPP z powodu działań prokomunistycznych. W 1924 roku objął stanowisko sekretarza lokalnego komitetu Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK, później KZMP) i został członkiem Komitetu Miejskiego (KM) KPP w Pabianicach. W latach 1924-1926 pozostawał bez zatrudnienia, jednocześnie kontynuując działalność partyjną. W 1927 roku pracował przez sześć miesięcy w fabryce chemicznej F. W. Schweikerta w Pabianicach, skąd został wydalony za organizowanie robotników w Związku Zawodowym Robotników Przemysłu Chemicznego. W marcu 1928 został aresztowany i skazany na rok więzienia. Bezpośrednio po wyjściu z więzienia, w marcu 1929, został wcielony do wojska. W październiku 1928 służył w pułku strzelców kresowych w Kowlu. Po powrocie do Pabianic ponownie włączył się w działalność KM KPP, pełniąc funkcję „technika”. Ponieważ był poszukiwany przez policję, udał się do Warszawy, gdzie przez dwa miesiące pracował w Centralnej Technice KPP. W 1931 roku ponownie został aresztowany i skazany na dwa lata więzienia, które odbywał w Łodzi i Sieradzu. Po zwolnieniu wrócił do Pabianic i nadal był członkiem KM KPP (od listopada 1932 do marca 1933). W marcu 1933 roku, podczas powszechnego strajku włókniarzy w Łodzi i okręgu łódzkim, był jednym z organizatorów akcji strajkowej w Pabianicach i należał do lokalnego komitetu strajkowego. W grudniu 1933, w obawie przed aresztowaniem, został wysłany do ZSRR, gdzie przez ponad półtora roku uczęszczał do Międzynarodowej Szkoły Leninowskiej w Moskwie. W październiku 1935 roku powrócił do kraju, gdzie przez kilka tygodni pełnił funkcję sekretarza Komitetu Dzielnicowego (KD) KPP Warszawa-Praga. Pod koniec 1935 roku został ponownie aresztowany i po śledztwie w Łodzi skazany na trzy lata więzienia. W czerwcu 1937 roku wyszedł na wolność na mocy amnestii. Do rozwiązania partii w sierpniu 1938 roku był sekretarzem KM KPP w Pabianicach.

Na początku 1940 roku udał się do ZSRR, gdzie osiedlił się w miejscowości Uzda w okręgu mińskim, pracując tam razem z żoną w szpitalu rejonowym jako technik dentystyczny. Po ataku Niemców na ZSRR w 1941 roku, został przeniesiony przez Niemców, wraz z całym personelem szpitala, do Głuska, a następnie do Bobrujska. Stamtąd udał się do Rogaczowa, gdzie nawiązał kontakt z radziecką partyzantką. Od marca 1943 do czerwca 1944 roku walczył w jednym z białoruskich oddziałów partyzanckich VIII Rogaczowskiej Brygady jako naczelnik służby sanitarnej, biorąc udział we wszystkich akcjach swojego oddziału. Podczas jednej z akcji bojowych w kwietniu 1944 roku odniósł ciężkie rany i przez dwa miesiące przebywał w szpitalu polowym.

Od czerwca 1944 roku był w dyspozycji Polskiego Sztabu Partyzanckiego, z którego polecenia w końcu lipca 1944 roku udał się do Białegostoku, gdzie w sierpniu rozpoczął pracę jako funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa. Od 20 marca 1945 do 10 listopada 1946 pełnił funkcję naczelnika Wydziału II WUBP, angażując się w zwalczanie polskiego podziemia antykomunistycznego. Z ramienia białostockiej organizacji partyjnej był delegatem na I Zjazd PPR w grudniu 1945 roku. Wchodził także w skład komisji organizacyjnej, a później zarządu ZBoWiDu. Od 10 listopada 1946 do 14 lutego 1955 roku pełnił funkcję wicedyrektora Departamentu II MBP w Warszawie, początkowo jako kapitan, a pod koniec jako podpułkownik. Od czerwca 1955 roku był pełniący obowiązki dyrektora Zarządu Zaopatrzenia Robotniczego.

Był mężem Stefanii (Sary) z Joskowiczów (1912–1989) i miał dwoje dzieci.

Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B2-7-17).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (17 września 1946)
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 października 1945)
• Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” (16 września 1947)

Przypisy

Bibliografia

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1, Warszawa 1978.
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. I, Warszawa 2005.