Alfabet irlandzki
Alfabet irlandzki jest systemem pisma opartym na alfabecie łacińskim, który służy do zapisu języka irlandzkiego. W języku irlandzkim nazywany jest 'cló Gaelach’ (kɫ̪oː ˈɡeːɫ̪əx). Był używany od 1571 roku aż do drugiej połowy XX wieku. Obecnie jest stosowany głównie jako element dekoracyjny na szyldach reklamowych, szczególnie litery a, g oraz t, które są zapisywane w tradycyjny sposób.
Znaki
Alfabet irlandzki składa się z następujących liter:
A, Á, B, C, D, E, É, F, G, H, I, Í, L, M, N, O, Ó, P, R, S, T, U, Ú
Litery J, K, Q, V, W, X, Y, Z są używane sporadycznie, głównie w wyrazach zapożyczonych lub w terminach naukowych.
Jedynym znakiem diakrytycznym używanym obecnie jest ´ (akcent akutowy, znany jako síneadh fada – „znak długości” lub po prostu fada), który oznacza długie samogłoski (Áá Éé Íí Óó Úú).
Litera h występująca po spółgłosce wskazuje na to, że spółgłoska ta przeszła lenicję. W czcionce gaelickiej kropka nad spółgłoską również oznacza lenicję (Ḃḃ Ċċ Ḋḋ Ḟḟ Ġġ Ṁṁ Ṗṗ Ṡṡ Ṫṫ). Lenicja nie występuje przy spółgłoskach h, l oraz r.
W tradycyjnym alfabecie irlandzkim używa się innego symbolu dla łącznika agus (i, oraz); odpowiednio: & oraz tradycyjny ⁊.
Po 1913 roku litery s oraz r zostały zastąpione bardziej zlatynizowanymi wersjami.
Unikod
W systemie Unikod dla alfabetu irlandzkiego przewidziane są następujące znaki:
- Ᵹ ᵹ (U+A77D, U+1D79)
- Ꝺ ꝺ (U+A779, U+A77A)
- Ꝼ ꝼ (U+A77B, U+A77C)
- Ꝿ ꝿ (U+A77E, U+A77F)
- Ꞃ ꞃ (U+A782, U+A783)
- Ꞅ ꞅ (U+A784, U+A785)
- Ꞇ ꞇ (U+A786, U+A787)
Przykłady
Przykład zdania w języku irlandzkim: Chuaigh bé mhórshách le dlúthspád fíorfhinn trí hata mo dhea-phorcáin bhig, co w wolnym tłumaczeniu oznacza: 'Bardzo zadowolona kobieta weszła z prawie białym szpadlem we łbie mojej małej dobrze utuczonej świnki.’
