Alfabet fenicki

Alfabet fenicki

Alfabet fenicki to najstarszy znany linearno zapisany alfabet na świecie, będący modyfikacją wcześniejszego alfabetu protokananejskiego. Jego powstanie datuje się na około XIII wiek p.n.e., a jego głównym celem było wsparcie rozwijającego się handlu.

Był używany do zapisu języka fenickiego, który należał do grupy północno-semickiej i był stosowany w starożytności na obszarze współczesnego Libanu oraz w licznych koloniach fenickich. Alfabet fenicki, będąc podstawą dla pism greckiego i hebrajskiego, stał się fundamentem dla wszystkich współczesnych alfabetów w Europie, jak również dla alfabetu arabskiego oraz dewanagari, używanego obecnie w Indiach.

Jedną z kluczowych cech alfabetu fenickiego jest jego spółgłoskowość, co oznacza brak liter odpowiadających samogłoskom, które były interpretowane na podstawie kontekstu. Umożliwia to klasyfikację tego alfabetu jako abdżad. W pierwszych wiekach naszej ery Hebrajczycy wprowadzili opcjonalny system diakrytyczny do oznaczania samogłosek w tym piśmie sylabicznym, natomiast starożytni Grecy przekształcili niektóre litery alfabetu fenickiego w samogłoski, co doprowadziło do powstania pierwszego pełnego alfabetu, który zawierał zarówno samogłoski, jak i spółgłoski. Dodatkowo, poszczególne litery alfabetu fenickiego mogły oznaczać całe wyrazy, co jest uwidocznione w tabeli.

W 1904 roku grupa badaczy pod przewodnictwem Theodora Nöldekego zrekonstruowała alfabet fenicki, opierając się na setkach zachowanych inskrypcji z dawnych miast fenickich, takich jak Tyr, Byblos i Kartagina. Niemniej jednak, znaczenie niektórych liter pozostaje nie do końca pewne, ponieważ ich nazwy zmieniały się na przestrzeni wieków (na przykład digg, oznaczająca rybę, przekształciła się w dalet, co oznacza drzwi; hillul, które oznaczało święto, z czasem stało się he, co znaczy okno).

W 2005 roku alfabet fenicki został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata.

Znaki alfabetu fenickiego

Przypisy

Bibliografia

Sanford Holst: Lebanon’s Epic Heritage. Uniwersytet w Cambridge, Los Angeles, 2005

Jean-Pierre Thiollet: Je m’appelle Byblos. H&D, Paris, 2005. ISBN 2-914266-04-9.

Zobacz też

• język fenicki
• alfabet etruski
• język etruski
• alfabet łaciński