α-fetoproteina (AFP)
α-fetoproteina (AFP) to białko występujące w organizmie płodowym, które w warunkach fizjologicznych jest produkowane wyłącznie przez komórki płodowej wątroby oraz zarodkowego pęcherzyka żółtkowego. Po urodzeniu alfa-fetoproteina może pojawić się jedynie w określonych sytuacjach:
- Fizjologicznie w trakcie ciąży:
- I trymestr: wzrost do 100 μg/l
- II trymestr: wzrost do 300 μg/l
- III trymestr: wzrost do 500 μg/l
- Przekroczenie tych wartości może sugerować:
- ciąże bliźniacze
- obumarcie ciąży
- wady cewy nerwowej płodu (np. bezmózgowie, rozszczep kręgosłupa)
- Obniżenie wartości AFP może wskazywać na trisomię 21 u płodu.
W stanach patologicznych alfa-fetoproteina może być podwyższona w przypadku:
- guzów zarodkowych o typie nienasieniaka (takich jak nowotwór pęcherzyka żółtkowego, rak zarodkowy, mieszane nowotwory germinalne, potworniaki niedojrzałe)
- raka wątrobowokomórkowego
- wątrobiaka zarodkowego (hepatoblastoma)
- raków przewodu pokarmowego z przerzutami do wątroby
- pankreatoblastoma
- marskości wątroby
- zapalenia wątroby
- polipowatości jelit
- choroby Leśniowskiego-Crohna
Gen odpowiedzialny za produkcję alfa-fetoproteiny znajduje się na długim ramieniu czwartego chromosomu (4q11–q13). Strukturalnie jest on podobny do genu dla albuminy. Uważa się, że oba geny powstały w wyniku duplikacji wspólnego przodka około 300–500 milionów lat temu. W organizmie płodowym alfa-fetoproteina pełni funkcję zbliżoną do albuminy, stanowiąc główne białko osoczowe. Po porodzie produkcja zmienia się z alfa-fetoproteiny na albuminę. Okres półtrwania AFP w surowicy wynosi od 5 do 7 dni.
Stężenie alfa-fetoproteiny w surowicy można oznaczać za pomocą testów ELISA lub RIA. W warunkach fizjologicznych stężenie AFP nie przekracza 40 μg/l.
== Przypisy ==
